حسن جلیلی اصل - Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Iran
اصغر فلاح - Department of Forestry, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Iran
جعفر اولادی - Department of Forestry, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Iran
ساره حسینی - Department of Forestry, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Iran

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: بوم ­گردی فرایندی است که از دیرباز با شکل­ های خاص خود به منظور تامین نیازهای روانی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی انسان ­ها وجود داشته و از شاخصه ­های رو به رشد است. از این ­رو امروزه، بوم­ گردی به یکی از اهرم ­های اصلی توسعه اقتصادی و اجتماعی در بسیاری از مناطق جهان تبدیل شده است. این فرایند در مناطق مختلف باید بر پایه توسعه پایدار باشد تا ضمن حفاظت از میراث تاریخی و فرهنگی منطقه در کنار استفاده عقلایی از منابع طبیعی، طبیعت مورد نظر را نیز محافظت کند. از این ­رو، پیش از تدوین راه­کارهای توسعه و اجرای برنامه­ های اقتصادی و اجتماعی، بررسی جغرافیایی منطقه و شناخت توان­ های محیطی آن و سپس تعیین توان بوم ­گردی سرزمین، با هدف بهره­ برداری مستمر با کمترین تخریب و حفظ منابع­ طبیعی، ضرورتی اجتناب­ ناپذیر است. لذا بوم­ گردی در میان انواع مختلف گردشگری از جایگاه ویژه و رشد قابل ملاحظه ­ای برخوردار بوده است و در ۲۰ سال اخیر، شاهد گسترش سریع فعالیت ­های بوم ­گردی در سراسر جهان بوده ­ایم و انتظار می­ رود به شدت این گسترش نیز افزوده شود. اما نظر به اهمیت حفاظت از طبیعت، برنامه ­ریزی و مدیریت، بوم­ گردی روستایی بر اساس اصول علمی از رویکردهای ضروری در فرآیند نیل به توسعه پایدار و جلوگیری از هدر رفت وقت و سرمایه است. مواد و روش ها: هدف از این پژوهش شناسایی و بومی ­سازی معیارها و شاخص­ های بوم ­گردی روستایی به روش توصیفی-تحلیلی مبتنی بر تکمیل پرسشنامه دلفی توسط خبرگان و کارشناسان متخصص در این حوزه است. از این ­رو تعداد ۴۴ نفر از خبرگان و متخصصان بوم ­گردی روستایی در سه دور به پرسشنامه دلفی شامل مجموعه ای از معیارها و شاخص های بوم­ گردی روستایی مستخرج از منابع مختلف، پاسخ دادند. در این پژوهش جهت حصول به اتفاق نظر میان اعضای دلفی یعنی همگرا شدن نظر آنها از شاخص انحراف معیار و ضریب هماهنگی کندال استفاده گردید. همچنین در این مطالعه به­ منظور بررسی پایداری درونی سوال­ های پرسشنامه­ از تکنیک سنجش پایایی ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته ها: تجزیه و تحلیل یافته ­های این پژوهش، مجموعا چهار معیار و ۵۴ شاخص برای بوم ­گردی روستایی شناسایی نمود که در نهایت از میان آنها چهار معیار و ۴۴ شاخص جهت ارزیابی بوم­ گردی روستایی بومی­ سازی و اولویت­ بندی گردید. این معیارها شامل معیارهای زیست­ محیطی، اقتصادی، اجتماعی و فنی بوده است. نتایج اولویت ­بندی شاخص های بوم­ گردی روستایی با استفاده از روش دلفی نشان داد که در  بعد زیست ­محیطی، اجتماعی، اقتصادی و فنی شاخص ­های وجود فضای سبز، جنگل، مراتع، تالاب، رودخانه­ ها و ...، سبک معماری و صنایع ­دستی، نوع پوشش لباس و غذاها، وجود بازارهای محلی روستایی و شاخص وجود اماکن و جاذبه­ های مذهبی، تاریخی، باستانی، زیارتی، مصنوعی، فرهنگی و اجتماعی به­ ترتیب بالاترین اولویت را در میان سایر شاخص های بوم­گردی روستایی به خود اختصاص داده­ اند. نتیجه گیری: نتایج اولویت ­بندی معیارهای بوم ­گردی روستایی نشان داد، معیارهای فنی و زیست ­محیطی به ترتیب با کسب میانگین ۴/۳۷ و ۳/۹۴ اولویت اول و دوم را به ­خود اختصاص داده­ اند. از این رو، پیشنهاد می ­شود به معیارها و شاخص ­ها با اولویت بالای بوم­ گردی روستایی در برنامه­های مدیریتی جهت اجرای پروژه ­های بوم ­گردی روستایی توجه بیشتری شود.

Delphi, Economic Development, Specialists, Kendall, Tourism, بوم ­گرد, توسعه اقتصادی, دلفی, خبرگان, کندال