مرتضی عسلی - دانش آموخته کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.
امیر احمدپور - دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.

افزایش جمعیت جهان و در نتیجه نیاز به تامین نیازهای غذایی از یک طرف و کاهش قابل توجه منابع تجدید شونده از طرف دیگر، سبب شده تا حجم فعالیت های کشاورزی و متعاقبا مصرف منابع آبی افزایش یابد. این فرایند امروزه منجر به پدید آمدن مفهومی تحت عنوان معضل کم آبی شده است. در این راستا و در جهت جلوگیری از بروز خشکسالی و کاهش اثرات مخرب آن، پر اهمیت ترین موضوع حال حاضر، مدیریت صحیح منابع آبی می باشد. بر این اساس تحقیق حاضر به دنبال شناسایی سازوکارهای بهبود مدیریت منابع آب کشاورزی در اراضی شالیزاری بوده است. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه کارشناسان آب وخاک بخش دولتی و خصوصی مرتبط با سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران می باشد (N=۱۳۰). با استفاده از جدول نمونه گیری کرجسی و مورگان ۹۷ نفر به عنوان نمونه آماری تعیین گردید که در نهایت تجزیه و تحلیل داده ها بر روی ۹۰ پاسخگو با استفاده از نرم افزار SPSS ۱۶ انجام شد. ابزار تحقیق، پرسشنامه ای است که روایی آن با کسب نظر اساتید و متخصصین فن و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ (۰/۸۷) تائید گردید. نتیجه تحلیل عاملی ۵ عامل اقتصادی-اجتماعی، مدیریتی، فنی-زیربنایی، نهادی- قانون گذاری و آموزشی-ترویجی را به عنوان سازوکارهای بهبود مدیریت منابع آب کشاورزی شناسایی نمود. پنج عامل شناسایی شده در مجموع ۴۹/۴۵ درصد از واریانس مربوط به سازوکارهای بهبود مدیریت منابع آب کشاورزی را تبیین نمودند. پیشنهاد می گردد دست اندرکاران و مسئولان ذی ربط با مدنظر قرار دادن عامل های شناسایی شده در جهت بهبود مدیریت منابع آب کشاورزی در اراضی شالیزاری گام ها و اقدامات لازم را در برنامه ریزی های مرتبط مدنظر قرار دهند. در این راستا پیشنهادهایی مطابق نتایج تحقیق ارائه شده است.

مدیریت منابع آب کشاورزی, خشکسالی, تحلیل عاملی, مازندران