اسماعیل نبی زاده - دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مهاباد
مسعود حق شناس - دانشگاه آزد اسلامی، واحد مهاباد
نرگس دولتمند - دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان
خدیجه احمدی - دانشگاه شاهد

گیاه دارویی استویا از خانواده Asteraceae، حاوی ترکیبات طبیعی، به ویژه استویوزید و ریبائودیوزید A است که تخمین زده می­شود ۱۵۰ تا ۴۰۰ برابر شیرین­تر از ساکاروز باشد. به­منظور بررسی اثر قارچ اندوفیت Piriformospora indica در شرایط تنش آبی بر خصوصیات رویشی، پارامترهای فیزیولوژیکی و عناصر ریزمغذی گیاه دارویی استویا، آزمایشی به­صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار در سال ۹۷-۱۳۹۶ اجرا شد. عامل اول تنش خشکی در چهار سطح (۲۵، ۴۵، ۶۰ و ۸۰ درصد ظرفیت مزرعه) و عامل دوم تلقیح نشاء با قارچ در دو سطح (عدم تلقیح و تلقیح باP. indica) بودند. صفات مورد مطالعه شامل کولونیزاسیون ریشه، وزن خشک، تعداد برگ، ارتفاع بوته، قطر ساقه، کلروفیل a، b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، پرولین، قندهای محلول، قدرت آنتی­اکسیدانی و عناصر ریزمغذی شامل مس، آهن، روی و منگنز بودند. نتایج نشان داد که صفات مورد ارزیابی در پژوهش حاضر تحت تاثیر تیمارهای اصلی قارچ و تنش خشکی قرار گرفتند. نهال­هایی که با قارچ اندوفیت P. indica تلقیح شده دارای بیش­ترین درصد کولونیزاسیون ریشه، پارامترهای رشد، محتوای رنگیزه­های فتوسنتزی، ترکیبات محلول و عناصر ریزمغذی نسبت به عدم تلقیح بودند. تنش خشکی موجب افزایش قندهای محلول، میزان پرولین و قدرت آنتی­اکسیدانی برگ گیاه دارویی استویا شد و با افزایش تنش خشکی از ۸۰ درصد ظرفیت زراعی به ۲۵ درصد باعث کاهش مابقی صفات شد. طبق نتایج مقایسه میانگین اثر برهمکنش قارچ در تنش خشکی، بیش­ترین میزان کولونیزاسیون ریشه، قطر ساقه  و محتوای کاروتنوئید در تلقیح گیاه با قارچ P. indica و تنش ۲۵ درصد و قدرت آنتی­اکسیدانی در تنش ۸۰ درصد مشاهده شد. باتوجه به نتایج تحقیق حاضر استفاده از قارچ P. indica بیش­ترین تاثیر مثبت بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی استویا نسبت به عدم تلقیح قارچ برخوردار بود.

آنتی اکسیدان, استویا, عناصر غذایی, کم آبی, کلونیزاسیون