محمد حسین شریف زادگان - استاد، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
امیر فتحی فرزانه

چگونگی نگاه به کلان شهر تهران و نواحی پیرامونش از چالش های اخیر نظام برنامه­ریزی فضایی کشور بوده است که موجب تکوین مفاهیمی مانند مجموعه­شهری و منطقه­کلان شهری شده است. شناخت کلان شهر تهران و گستره پیرامونش با نگرش نومنطقه­گرایی و برای دستیابی به تمرکز­زدایی و رقابت­پذیری و جهانی­شدن، کاربست ساختاری پویاتر را می­طلبد. پژوهش حاضر با تکیه بر تحلیل تطبیقی تلاش می کند الگوی فضایی شهر- منطقه را متناسب با سازمان فضایی ایران بهینه­سازی کرده و محدوده فضایی شهر- منطقه تهران را با بهره­گیری از تحلیل جریان­های عملکردی و تخمین فاصله ۸۵ نقطه شهری در محدوده ۲۵۰ کیلومتری جاده­ای تهران با دو روش استقرایی و استنتاجی در نرم افزار  GIS تعیین کند. داده­های مورد نیاز به روش کتابخانه­ای و اسنادی جمع­آوری شده­اند. یافته­های پژوهش نشان می دهند کلان شهر تهران و نواحی پیرامونش در الگوی فضایی شهر- منطقه با دو هسته و ۴۱ شهر پیرامونی تبیین می­ شود. این محدوده نشان دهنده ردپای عملکردی کلان شهری تهران برآمده از جریان­های روزانه و هفتگی مبتنی بر منطق فضایی فراتر از تقسیم بندی­ها و محدودیت­های کالبدی، سیاسی و اداری است.

الگوی فضایی, جریان های عملکردی, شهر- منطقه, کلان شهر تهران