محمد سلمانی - استادیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
محمد رضا رضوانی - استاد دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
مهدی پور طاهری - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه مدرس
فرزاد ویسی - دانشجوی دکترای جغرافیا، دانشگاه تهران

مهاجرت‎های روستایی شهری، از موضوع‎های مهم در مطالعات توسعه‎ی شهری روستایی است. رویکرد معیشتی از جدیدترین رویکرد‎ها برای بیان این پدیده است. هدف پژوهش حاضر، تحلیل آثار مهاجرت‎های فصلی بر سرمایه‎های معیشتی خانوارهای مهاجر و غیرمهاجر است، به این منظور، رویکرد معیشتی به‎عنوان نظریه‎ی تحلیلی به‎کار گرفته شده است. در این رویکرد، دارایی‎های معیشتی خانوارها به پنج دسته، شامل سرمایه‎های طبیعی، فیزیکی، انسانی، اجتماعی و مالی تقسیم می‎شود که بهبود و بالابردن این سرمایه‎ها باعث بهبود معیشت خانوار و توسعه روستایی خواهد شد. محدوده‎ی این مطالعه، شهرستان سروآباد در استان کردستان است. جامعه‎ی آماری این پژوهش تمام خانوارهای روستایی دارای مهاجر فصلی و غیرمهاجر شهرستان سروآباد است. تعداد خانوارهای شهرستان ۱۱۷۰۰ خانوار (جامعه‎ی آماری) است که با استفاده از روش کوکران، ۳۲۴ پرسش‎نامه به‎عنوان حجم نمونه تهیه شد. تعداد روستاهای شهرستان ۶۵ روستا است که ۲۰ درصد روستاها (۱۳روستا) به‎صورت تصادفی برای نمونه‎گیری انتخاب و در هر روستا ۲۴ پرسش‎نامه با روش انتساب متناسب به‎صورت تصادفی بین دو گروه توزیع و تکمیل شد. یافته‎های تحقیق نشان داد، سرمایه‎های طبیعی و اجتماعی در میان خانوارهای غیرمهاجر (کشاورز) بیشتر و در مقابل سرمایه‎های فیزیکی، انسانی و مالی در میان خانوارهای مهاجر بالاتر است. میانگین سرمایه‎ی کلی نیز در خانوار مهاجر بالاتر از خانوارهای غیرمهاجر است. در نهایت، می‎توان این‎گونه بیان کرد که مهاجرت فصلی خانوار‎های روستایی در شهرستان سروآباد اثر مثبتی بر دارایی‎های سرمایه‎ای خانوارهای دارای مهاجر فصلی داشته که نتیجه‎ی آن بالارفتن دارایی‎های معیشتی خانوار، کاهش فقر و کاهش آسیب‎پذیری خانوارهای روستایی بوده است؛ در نتیجه، مهاجرت فصلی نیروی کار روستایی در شهرستان سروآباد به شهرها، به‎عنوان راهبرد معیشتی خانوارهای روستایی در حفظ و بالابردن معیشت خانوار و توسعه‎ی روستایی موثر است.

اقتصاد روستایی, رویکرد معیشتی, شهرستان سروآباد., مهاجرت فصلی, مهاجرت‎های روستایی شهری