حسین ربیعی مطلق - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی (ادبیات عرفانی)، دانشگاه لرستان، لرستان، ایران
علی نوری - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان، لرستان، ایران
حبیب حاتمی کنکبود - استادیار گروه معارف دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه لرستان، لرستان، ایران

صوفیان مسلمان سنت خود را میراث اهل بیت(ع) بویژه امام علی(ع) می دانند و ایشان را به عنوان مشایخ اعظم و بانیان طریقت خویش می شمارند. با این حال چون تصوف در بستری غیر شیعی ظهور یافت و بالید، با مذهب اهل تسنن شناخته شده است. به نظر می رسد شناخت این دوگانگی در باور متصوفه -یعنی پایبندی به شریعت سنی و اصالت شیعی- موضوعی اساسی برای فهم اندیشه صوفیانه باشد؛ لذا، این تحقیق در پی پاسخگویی به دو مسئله است: نخست آن که رویکرد عاطفی-اعتقادی متصوفه به اهل بیت(ع) بویژه امام علی(ع) و گفتار ایشان در متون عرفانی فارسی تا پایان قرن نهم چگونه است؟ و دیگر آنکه گرایش و ارادت به اهل بیت(ع) در میان متصوفه چگونه بوده است؟ پژوهش حاضر که به روش تحلیلی-توصیفی و بر اساس مطالعات کتابخانه ای فراهم آمده است، اثبات می کند که تصوف، سیری تکاملی دارد که از مواجهه خنثی با معصوم(ع) و همسان پنداری امام(ع) با دیگران و سپس تفضیل اندک اهل بیت(ع) آغاز می شود و به تدریج به نقطه اوج ارادتمندی و مهرورزی به ایشان و نهایتا به تشیع می رسد.

عرفان و تصوف اسلامی, نثر عرفانی, اهل بیت(ع), امام علی(ع), تشیع, تسنن دوازده امامی