لیلی صفایی - مربی پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران
داود امین آزرم - استادیار، بخش تحقیقات علوم زراعی- باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان ، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران
سعید دوازده امامی - دانشیار، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران

بررسی فنولوژی گیاهان دارویی به منظور تعیین طول دوره رشد رویشی و زایشی و اطلاع از بهترین زمان کاشت و برداشت از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به منظور تعیین مراحل فنولوژیکی جمعیتهای مختلف گیاه داروئی رازیانه، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار بر روی ۱۲ جمعیت این گیاه در ایستگاه تحقیقاتی شهید فزوه وابسته به مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان اجرا گردید و صفات فنولوژیک جمعیتها در طی ۳ سال زراعی اندازهگیری و ثبت شد. نتایج به دست آمده نشان داد که جمعیتهای مورد مطالعه از نظر زمان وقوع مراحل رشدی در سه گروه مختلف قرار گرفتند. کوتاهترین دوره رشد مربوط به جمعیتهای گروه سوم شامل مشهد، ارومیه، یزد، همدان و لرستان (۱۱۳ روز) و بیشترین آن به گروه اول (دو رقم غیر بومی ۱۱۴۸۶ و P۱۱/۸۲۰۰۶۵ ) با ۱۹۰ روز اختصاص داشت. جمعیتهای اصفهان، بوشهر، یزد، ابن سینا، فزوه و شیراز با طول دوره رشد ۱۶۴ روز بین دو گروه دیگر قرار گرفتند. با توجه به این که جمعیتهای مورد مطالعه در شرایط اقلیمی یکسانی کشت گردیدند لذا میتوان اظهار نمود که ژنتیک عامل اصلی تغییر دهنده مراحل فنولوژیک گیاه بوده است و در شرایط محیطی متفاوت غیر قابل تغییر است. بنابراین در مناطق دارای سرماهای زودرس انتهای تابستان و پاییز که عملکرد بذر رازیانه را (بویژه در سال اول) به علت سرمازدگی دچار افت میکنند، جمعیتهای گروه سوم جهت کشت قابل پیشنهاد میباشند.

فنولوژی، رازیانه، رشد، سرما