محسن سعیدی - دانشگاه رازی کرمانشاه
فواد مرادی - پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران
سعید جلالی هنرمند - دانشگاه رازی کرمانشاه

در اغلب مطالعاتی که به منظور بررسی نقش فتوسنتز جاری در شکل گیری عملکرد دانه گندم صورت می گیرند، به مطالعه فتوسنتز برگ ها اکتفا می شود و نقش فتوسنتز سنبله کمتر مورد توجه قرار می گیرد. در همین راستا از یک بررسی گلخانه ای به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی بر روی دو رقم گندم نان (مرودشت و زاگرس) و در سه تکرار استفاده شد. تیمارهای حذف فتوسنتز سنبله و کل بوته در ابتدای مرحله پرشدن دانه (۱۴ روز بعد از گرده افشانی) و تیمارهای تنش رطوبتی در مرحله تقسیم سلولی و پرشدن دانه ها اعمال شدند. اعمال تنش رطوبتی در هر دو سطح موجب کاهش بیشتر عملکرد دانه در رقم مرودشت شد. اما حذف فتوسنتز سنبله و کل بوته بوسیله مواد خشک کننده مانند یدید پتاسیم که اثر تنش رطوبتی را بر روی فتوسنتز بازسازی می کنند، موجب کاهش بیشتر عملکرد دانه در رقم زاگرس نسبت به رقم مرودشت شد. این نتایج نشان دادند که پایداری بیشتر عملکرد دانه رقم زاگرس در شرایط تنش رطوبتی بیشتر به علت مقاومت سیستم فتوسنتزی آن نسبت به تنش رطوبتی بود. حذف فتوسنتز سنبله و کل بوته نشان داد که نقش فتوسنتز جاری سنبله در مرحله پرشدن دانه در شکل گیری عملکرد دانه هر دو رقم گندم به طور میانگین ۴۳% و نقش فتوسنتز جاری کل بوته و برگ ها در همین شرایط به ترتیب ۶۸% و ۲۵% بود.

گندم, عملکرد دانه, فتوسنتز, سنبله و تنش رطوبتی