زهرا قهرمانی
حمید عبدالهی
اسلام مجیدی هروان
غلام رضا صالحی جوزانی

باکتری عامل بیماری آتشک (Erwinia amylovora) به طور طبیعی نظام دفاع اکتسابی گیاه میزبان را تحریک می کند، لیکن تا کنون کارآیی تحریک مصنوعی این نظام دفاع اکتسابی گیاه میزبان علیه بیماری آتشک در کاهش بروز خسارت کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این تحقیق به منظور بررسی اثر تحریک این نظام دفاع اکتسابی گیاه میزبان علیه بیماری آتشک با استفاده از اسید سالیسیلیک بر روی شدت و زمان نکروز حاصل از عامل بیماری در ژنوتیپ های مختلف درخت سیب (.Malus domestica Borkh) و گلابی (Pyrus communis L.) با حساسیت های متفاوت به بیماری انجام شد. به این منظور پایه های سیب MM-۱۱۱ (متحمل) و MM-۱۰۶ (نیمه حساس) و ارقام گلابی هاروسوئیت (Harrow Sweet) (متحمل) و اسپادونا (Spadona) (نیمه حساس) بوسیله کشت ساقه آنها در محیط درون شیشه مستقر و پرآوری شدند. ارزیابی شدت بیماری با استرین Ea۲۷۳ باکتری عامل بیماری آتشک به صورت کشت توام با آلوده سازی تحتانی انجام شد. تیمارهای اسید سالیسیلیک شامل دو گروه تیمارهای غلظتی (۰.۰۵، ۰.۱، ۰.۵، ۱، ۲، ۵ و ۱۰ میلی گرم در لیتر و صفر بعنوان شاهد) و زمانی (۱، ۳، ۵ و ۷ روز قبل از کشت توام و تیمار همزمان بعنوان شاهد) بودند. تاثیر سالیسیلیک اسید روی بروز بیماری با شاخص های سرعت پیشرفت نکروز، تعداد میانگره های آلوده شده و تغییرات pH محیط رشد در یک دوره ۲۴۰ ساعته پس از مایه زنی بررسی شد. داده ها نشان داد که اسید سالیسیلیک در درخت سیب نه تنها قادر به مهار بیماری نشد، بلکه توسعه بیماری را تشدید کرد، در حالیکه در گلابی میزان آلودگی بیماری بطور معنی داری کاهش یافت. مقایسه نتایج تیمارهای زمانی و غلظتی نشان دهنده کارآیی بیشتر تیمارهای زمانی زود هنگام در کاهش آلودگی بیماری در گونه گلابی است. نتیجه گیری می شود که اثر متقابل نظام دفاع اکتسابی گیاه میزبان با باکتری در دو گونه سیب و گلابی متفاوت می باشند و فقط در گلابی ساز و کار نظام دفاع اکتسابی می تواند بعنوان راهبردی موثر در مدیریت و کاهش خسارت بیماری مدنظر قرار گیرد.

آتشک, نظام دفاع اکتسابی, سیب, گلابی, اسید سالیسیلیک