محمدمهدی رحیمی
قربان نورمحمدی
امیر آینه بند
عیسی افشار
غلام رضا معاف پوریان

به منظور بررسی اثر زمان کاشت و سطوح مختلف نیتروژن بر خصوصیان کمی وکیفی کتان روغنی، آزمایشی به صورت کرت خرد شده در قالب بلوک های کاملا تصادفی، در چهار تکرار و در طی دو سال زراعی ۸۵-۱۳۸۴ و ۸۶-۱۳۸۵ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی یاسوج اجرا شد. پنج زمان کاشت طوری انتخاب شدند که در آن زمان ها، دمای خاک در عمق دو سانتی متری به ترتیب ۴، ۶، ۱۰، ۸ و ۱۲ درجه سانتی گراد بود (به ترتیب مصادف با بیستم اسفند، اول فرروردین، دهم فروردین، بیستم فروردین و اول اردیبهشت) در کرت های اصلی منظور شدند. در کرت های فرعی چهار سطح کود شامل شاهد (بدون کود)، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره قرار داده شدند که %۵۰ به آن هنگام کاشت و ۵۰% به صورت سرک مصرف شد. نتایج تجزیه مرکب دو ساله داده های آزمایش نشان داد که با تاخیر در کاشت، ارتفاع گیاه، تعداد شاخه فرعی، تعداد میوه، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، شاخص سطح برگ، ماده خشک، سرعت رشد محصول و درصد روغن به طور معنی داری کاهش یافت. مصرف ۱۰۰ کیلو گرم در هکتار نیتروژن خالص بر ارتفاع گیاه، تعداد شاخه فرعی، تعداد میوه، عملکرد دانه، شاخص سطح برگ، ماده خشک و سرعت رشد محصول افزایش معنی داری داشت. تاریخ کاشت اول با ۱۸۰۱.۱۲ کیلو گرم در هکتار بیشترین و تاریخ کاشت پنجم با ۷۶۰.۴۸ کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را تولید کرد. بیشترین و کمترین میزان عملکرد دانه در تیمارهای ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص و شاهد به ترتیب ۱۸۹۵.۲۲ و ۱۳۵۱.۸۷ کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین میزان روغن (۳۴.۶ درصد) در تاریخ کاشت اول به دست آمد. تاریخ کاشت اول با ۵۲.۳۸ درصد بیشترین و تاریخ کاشت پنجم با ۵۰.۵۸ درصد کمترین اسید چرب لینولنیک را تولید کرد. تاریخ کاشت بر اسیدهای چرب اولئیک و لینولئیک اثر معنی داری نداشت. بیشترین مقدار اسید چرب لینولنیک (۵۲.۶۴ درصد) و اسید چرب لینولئیک (۱۵.۳۶ درصد) با مصرف ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص و بیشترین مقدار اسید اولئیک (۲۰.۵۹ درصد) بدون مصرف کود نیتروژن به دست آمد.

کتان روغنی, تاریخ کاشت, نیتروژن, عملکرد, اجزای عملکرد, اسید چرب