آذر عرفانی جاودانی یزد - دانشجوی کارشناسی ارشد ،دانشگاه بیرجند
محمد مهدی خطیب - دانشیار گروه زمین شناسی، دانشگاه بیرجند

جهت شناسایی مناطق دارای فعالیت تکتونیکی بالا در اطراف شهرستان خوسف (واقع در 35 کیلومتری باختر بیرجند) در شرق ایران، تحلیل فرکتالی به کمک روش مربع شمار (Box Counting Method ) صورت گرفته است.برای این منظور نقشه تهیه شده از منطقه با مختصات32˝ 52΄ 30 ˚ تا 32 45 ˚ درجه شمالی و 30˝ 52 58˚ تا 59˚ درجه شرقی با ابعاد 12*14 کیلومتر به 12 مربع با ابعاد 16 کیلومتر مربع تقسیم گردید که شبکه رسم شده، کل نقشه را پوشش می دهد. در بررسی فرکتالی گسل ها و آبراهه ها هر کدام از این 12 مربع، جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند و برای هر مربع یک بعد فرکتالی محاسبه شد (Da تا D1). به این ترتیب منطقه مورد مطالعه با ابعاد 168 کیلومتر مربع به 12 مربع با طول ضلع 4 کیلومتر تقسیم گردید و به همین ترتیب 768 مربع با ابعاد 0.5 کیلومتر، 3072 مربع با ابعاد 0.25 کیلومتر و 12288 مربع با ابعاد 0.125 متر تشکیل شد. این مقاله شامل دو قسمت مختلف می باشد؛ فرکتال شکستگی ها، فرکتال آبراهه ها.در مورد گسل ها بیشترین بعد فرکتالی مربوط به مربع های I ,L ,F زیرا شدت شکستگی در این نواحی بسیار زیاد می باشد همچنین جنس سنگ ها نیز نسبت به سایر نواحی سخت تر و نیز قدیمی تر می باشد و متحمل تنش های بیشتری شده اند .رسوبات منطقه به ترتیب با جوان تر شدن از تعداد شکستگی در انها کاسته می شود و بعد فرکتالی در انها کاسته می شود .البته نکته حائز اهمیت این است که علاوه بر سن و جنس سنگ ها رخنمون واحد های سنگی نیز مهم است و حضور گسل های کمتر ،نشان دهنده گسلیده شدن کمتر منطقه نیست بلکه به علت پوشیده شدن واحدهای قدیمی تر توسط رسوبات کواترنر واحدهای گسلیده رخنمون کمتر پیدا کرده اند و بعد فرکتالی کاهش یافته است .درمورد تحلیل فرکتالی ابراهه ها در منطقه به ترتیب سه مربع h ,k ,f دارای بیشترین بعد فرکتالی هستند زیرا در این نواحی ارتفاع توپوگرافی کمتر بوده و ابراهه ها در سطح زمین پخش شده اند .بعد فرکتالی این سه مربع نزدیک به عدد دو می باشد و نشانه رشد و گسترش ابراهه ها است و وجود مخروط افکته های فعال در مجاورت پیشانی های فعال کوهستان تایید کننده ان می باشد.

تحلیل فرکتال شکستگی ها و آبراهه ها، روش مربع شمار، خوسف