جواد لامعی هروانی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان
محمد رضا جهانسوز
محمد مهدی کابلی
آیدا رحمانی
جمشید صادقی
هما دامغانی
فیروز گلدوست
محمد موسوی
فرزاد عدالتیان
شاپور سهرابی
صفدر جلالی
ابراهیم مولودی
مهرداد جمالی
جلال چراغ آبنوس
محمد منتظری

به منظور تطبیق نتایج موفق حاصل از مطالعات انجام شده بر روی گیاهان علوفه ای یک ساله در استان زنجان، با شرایط اقلیمی مناطق سرد کشور، دو گونه برتر انتخابی این گیاهان به اسامی خلر (Lathyrus sativus L.) و ماشک معمولی (Vicia sativa L.) به مدت یک سال در ۲۸ ناحیه از ۱۱ استان کشور در شرایط کشت آیش تابستانی، از نظر عملکرد و کیفیت محصول مورد ارزیابی قرار گرفتند. در تجزیه واریانس داده های مناطق، بین میانگین عملکرد علوفه خشک و پروتئین خام خلر (۳۳/۵ و ۳۱/۱تن در هکتار) و ماشک (۶۴/۵ و ۱۹/۱ تن در هکتار) تفاوت معنی دار نبود. به دلیل بالا بودن غلظت نیتروژن در بافت اندام های هوایی خلر ( ۹۳/۳ گرم در صد گرم ماده خشک ) میانگین عملکرد پروتئین خام این گونه ۱۰ درصد بیشتر از ماشک معمولی به دست آمد. دامنه تغییرات ماده خشک و پروتئین خام خلر و ماشک در مناطق اجرای طرح به ترتیب ۷۸/۸-۴۸/۲، ۱۶/۲-۶۱/۰ و ۷۳/۱۱-۷۶/۱، ۵۶/۲-۳۹/۰ تن در هکتار بود. جمع بندی نتایج، توفیق کشت خلر و ماشک را به عنوان گیاهان جایگزین آیش تابستانی در مناطق سرد کشور مورد تایید و توصیه قرارداد.

تجمع نیتروژن, خلر, ماده خشک و ماشک معمولی