باقر خوشنواز - گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
میرسعید موسوی - گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
شبنم اکبری نامدار - گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

افزایش بی رویه جمعیت شهری در سال های اخیر موجب افزایش بیش ازپیش مصرف و درنتیجه تولید انواع پسماند در مناطق شهری گردیده است. در حال حاضر یکی از مهم ترین مسائل زیست محیطی در شهر تبریز مدیریت پسماند شهری است. آگاهی از نظرات و مشارکت شهروندان در مدیریت پسماند ضروری است. بنابراین هدف از تحقیق حاضر، شناسایی و تبیین پیشران های کلیدی موثر بر مشارکت شهروندان در مدیریت پسماند شهری می باشد. روش تحقیق حاضر، توصیفی تبیینی با اهداف کاربردی- توسعه ای است. داده های موردنیاز به دو شیوه اسنادی و میدانی جمع آوری شده است. جامعه آماری، کلیه شهروندان کلان شهر تبریز می باشد. نتایج نشان داد که امتیاز حاصله در طیف لیکرت برابر با ۳.۰۸ می باشد. بالاترین میانگین ها مربوط به مناطق ۱ و ۲ و ۹ و ۵ به ترتیب برابر با ۳.۱۵، ۳.۱۳، ۳.۱۲ و ۳.۱۱ و کمترین مربوط به منطقه ۴ برابر با ۳.۰۳ می باشد. علی الرغم نتایج حاصله به دلیل پایین بودن میانگین های مکتسبه احتمال به وجود آمدن ناپایداری وجود دارد. با استخراج ۴۴ عامل، با اعمال نظر ۵۰ خبره نسبت به تعیین میزان اهمیت عوامل و با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل/ ساختاری در نرم افزار میک مک فازی به تبیین روابط بین آن ها پرداخته شد. نتایج نشان داد که تاثیرگذارترین عوامل مستقیم شامل، ظرفیت سازی اجتماعی، مشارکت فعال افراد ذی نفع، اعتماد اجتماعی، سرمایه اجتماعی، نهادها و سازمان های جامعه مدنی (CSO)، برقراری تعامل بین مشارکت کننده و مشارکت شونده، آموزش حقوق و تکالیف شهروندی و NGO و نقش آن می باشد. عوامل به دست آمده مبین نقش عوامل اجتماعی، زیرساخت های فرهنگی و در حالت کلی برنامه ریزی پایین به بالاست که در سال های اخیر با بازخوردهای مثبت و تجارب موفق در سراسر جهان همراه بوده اند.

مشارکت شهروندی, پیشران های کلیدی, پسماند شهری, کلان شهر تبریز