علیرضا کرباسی - استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
سید مهدی حسینی - دانشگاه سیستان و بلوچستان
امیر دادرس مقدم - استادیار اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
حمیده حمیده پور - دانش آموخته اقتصاد کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

زعفران یکی ازمحصولات استراتژیک بخش کشاورزی در استان خراسان جنوبی است که جایگاه ویژه ای در صادرات غیر نفتی کشور دارد اما متاسفانه پراکندگی اراضی زعفران در مناطق روستایی و وجود واحدهای خرده مالکی در روستاها میزان سود، بهره وری و بازدهی تولید زعفران کاران مناطق روستایی را کاهش داده به طوری که در سالهای اخیر بسیاری زعفران کاران اراضی زعفران را به تدریج به کشت سایر محصولات اختصاص داده اند. استراتژی یکپارچه سازی اراضی دارای اهمیت فراوان از لحاظ اقتصادی و کشاورزی می باشد. این راهبرد می تواند استفاده بهینه از نهاده های تولید را موجب شود. هدف این پژوهش بررسی عوامل موثر بر یکپارچه سازی اراضی توسط زعفران کاران قاینات در مناطق روستایی استان خراسان جنوبی می باشد. در این پژوهش با استفاده از نمونه گیری تصادفی در سال ۱۴۰۰ از ۱۲۸۵۰ بهره بردار در منطقه قاینات ۱۲۰ زعفران کار( با سطح معنی داری ۱درصد) انتخاب شده است. در پرسشنامه تکمیل شده، اراضی از لحاظ اندازه به سه سطح مزارع کوچک، متوسط و بزرگ مقیاس تقسیم بندی شد. نتایج نشان داد که اثرات نهایی متغیرهای تعداد افراد خانوار، فناوری و ابزار جدید، دانش روش های نوین تولید، وجود ریسک و مخاطره در تولید و عملکرد بر یکپارچه سازی اراضی زعفران کاران در دو سطح اراضی متوسط و بزرگ موثر بوده است. در اراضی سطح ۲ با مقیاس متوسط (بین ۳ تا ۵ هکتار) متغیرهای عملکرد، فناوری و ابزار جدید و دانش روش های نوین تولید زعفران بر استفاده از اراضی متوسط مقیاس به ترتیب دارای تاثیر منفی، منفی و مثبت معنادار بوده است و همچنین در اراضی سطح ۳ (بزرگ مقیاس)، تاثیر دو متغیر تعداد افراد خانوار و وجود ریسک و مخاطره در تولید زعفران بر یکپارچه سازی اراضی روستایی و استفاده از اراضی بزرگ مقیاس منفی و معنادار بوده و سه متغیر عملکرد زعفران در هکتار، فناوری و ابزار جدید و دانش روش های نوین تولید زعفران به ترتیب با اندازه ۰۰۳/۰، ۱۶/۰ و ۰۶/۰ اثر مثبت و معناداری بر یکپارچه سازی اراضی روستایی و یا استفاده از اراضی بزرگ مقیاس می گذارد. بنابراین با افزایش عملکرد زعفران در هکتار، فناوری و ابزار جدید و دانش روش های نوین تولید شرایط برای یکپارچه سازی اراضی روستایی و استفاده از اراضی بزرگ مقیاس بهتر فراهم می گردد.

زعفران, یکپارچه سازی اراضی, مناطق روستایی قاینات, لاجیت ترتیبی تعمیم یافته