علی اکبر شکوهیان - دانشیار/ گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
الناز حاتمی - دانش آموخته دکتری/ گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
معصومه جعفری - دانش آموخته کارشناسی ارشد/ گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

شناسایی روش­های کارآمد در مقابله با تنش­های غیرزیستی یک چالش بزرگ است. به منظور انتخاب پایه ­های جدید مقاوم به شوری و اثر سطوح مختلف شوری و تیمارهای ریزموجودات مفید بر میزان عناصر مختلف غذایی در برگ و ریشه نهال­ های بادام، پژوهشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار، در فضای باز دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی طی سال­های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۵ انجام شد. نهال­های دوساله دو هیبرید هلو و بادام (GF۶۷۷ و GN۱۵) و پایه بذری بادام، با کود زیستی ریزموجودات مفید با غلظت­های EM۰؛ صفر، EM۱؛ ۱۰، EM۲؛ ۲۰ و EM۳؛ ۳۰ میلی­لیتر بر لیتر به روش کاربرد خاکی روی پایه ­ها اعمال شدند. از اوایل تیر، به مدت ۶۰ روز، گلدان­ها هر دو روز یک بار با آب شور حاوی سطوح مختلف کلریدسدیم (S۰؛ صفر، S۱؛ ۶۰، S۲؛ ۱۲۰ و S۳؛ ۱۸۰ میلی­مولار کلریدسدیم) آبیاری شدند. برای ارزیابی این شرایط، روی پایه ­های بادام، عناصر غذایی نظیر سدیم، کلر، پتاسیم، کلسیم، نیتروژن و نسبت پتاسیم به سدیم برگ و ریشه اندازه گیری شدند. تحلیل واریانس داده ها نشان داد که در تیمار ریزموجودات مفید، اثر متقابل سال و پایه، بر کلسیم برگ از نظر آماری معنادار بود. اثرات ساده تیمارها، در تمام عناصر مورد بررسی از نظر آماری، دارای تفاوت معناداری بودند. اثرات متقابل بین تیمارها نیز از نظر آماری اختلاف معناداری داشتند. از بین عناصر مورد ارزیابی، نیتروژن برگ، نسبت پتاسیم به سدیم برگ، نشان گرهای مناسبی به منظور بررسی تحمل به شوری پایه های بادام بودند. کاربرد کودهای زیستی باعث بهبود تمام شاخص­های مورد مطالعه در هر سه پایه مورد مطالعه شد و بهترین نتیجه، مربوط به ترکیب تیمار پایه GF۶۷۷، سطح ۳۰ میلی­لیتر بر لیتر ریزموجودات مفید و صفر میلی­مولار شوری بود. در شرایط فوق، هیبرید GF۶۷۷، نسبت به دو پایه دیگر، در شرایط تنش شوری ناشی از کلریدسدیم متحمل­تر ارزیابی شد و پایه ­های بذری و GN۱۵ در رده ­های بعدی قرار گرفتند.

بادام, پتاسیم, نیترات سدیم, EM, GF۶۷۷