بهروز سپیدنامه - استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
فرهاد سراجی - دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
علی اکبر عسگری مطیع - کارشناس ارشد تحقیقات آموزشی و رئیس گروه تحقیق و پژوهش آموزش و پرورش استان همدان
حسن مومنی - کارشناس ارشد جامعه شناسی از دانشگاه تهران، ایلام، ایران
سعید زمانی - کارشناس ارشد روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان، ایران

پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان و نوع استفاده دانشآموزان متوسطه از فضای مجازی انجام گرفت. روش پژوهش حاضر، توصیفی- پیمایشی و از نظر هدف نیز پژوهشی کاربردی بود. جامعه آماری کلیه دانش آموزان متوسطه استان همدان در سال تحصیلی ۹۹-۱۳۹۸ بودند که تعداد ۵۰۰ نفر به عنوان حجم نمونه و با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود که اعتبار آن با دیدگاه اساتید و پایایی با آزمون آلفای کرونباخ(۹۲/۰) حاصل شد. برای تحلیل داده ها از آماره های توصیفی(فراوانی، درصد و میانگین) و استنباطی(T مستقل و کای دو) با کمک نرم افزار Spss۲۴ استفاده شد. یافته ها نشان داد ۵/۸۴ دانش آموزان بین ۲ تا ۵ ساعت، ۱۳/۰ کمتر از ۱ ساعت و ۵/۲ بیشتر از ۵ ساعت در روز با اینترنت سر و کار دارند. نتایج نشان داد میزان استفاده دانش آموزان از فضای مجازی کمتر از حد متوسط(۳) است و بیش ترین نوع استفاده به ترتیب مربوط به «انجام تکالیف درسی»، «کسب اطلاعات عمومی»، «ارتباط با همکلاسی» و «گوش دادن به موسقی و آهنگ» بود. در مورد شبکه های اجتماعی تلگرام، واتساپ و شاد میزان استفاده دخترها از پسرها بیشتر و در مورد فیس بوک و اینستاگرام استفاده پسران از دختران بیشتر بود(۰۵/۰>P). همچنین در رابطه با نوع استفاده از فضای مجازی، نتایج آزمون کای دو نشان داد دختران بیشتر از پسران برای انجام تکالیف درسی از فضای مجازی استفاده می کنند. می توان نتیجه گرفت میزان استفاده دانش آموزان از فضای مجازی زیاد نیست و موارد استفاده بیش تر مربوط به امورات درسی و تعاملات اجتماعی با همکلاسی ها و دوستان است.

فضای مجازی, دانش آموزان, شبکه های اجتماعی