سودابه زاجکانی - دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ اسلام دانشگاه الزهرا (س)
شهلا بختیاری - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه الزهرا (س)
غلامرضا ظریفیان - استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران

در جریان واقعه عاشورا نامه هایی از سوی امام حسین (ع) به مخاطبان گوناگون در منابع تاریخی و روایی نقل شده است. بررسی وتحلیل محتوای این نامه ها از جهت شناسایی نوع حرکت امام و انگیزه ایشان از این حرکت، حائز اهمیت است.این پژوهش در چارچوب نظریه کنش های گفتاری جان سرل به این مهم پرداخته است. نظریه کنش های گفتاری نخستین بار توسطجان لانگ شاو آستین فیلسوف انگلیسی مطرح شد. پس از آن جان سرل به تکمیل چارچوب این نظریه پرداخت و انواع کنش ها را درپنج گروه اظهاری، ترغیبی، تعهدی، اعلامی و عاطفی تقسیم کرد.پس از تعیین فراوانی انواع کنش در نامه های امام حسین (ع) مشخص شد که بیشترین فراوانی مربوط به کنش اظهاری است وکنش های اعلامی، ترغیبی، تعهدی و عاطفی به ترتیب در مراتب بعدی قرار دارند. مصادیق کنش ترغیبی در نامه های امام، ترغیببه قیام و تجهیز برای رویارویی نظامی نیست بلکه ترغیب به کتاب خدا و سنت پیامبر (ص)، و فای به عهد، ترغیب به بیداری وبازگشت انسان ها به فطرت خویش است. آنچه که از این نامه ها مشهود است تاکید امام حسین (ع) بر اصلاح اعتقادی است وآگاهی بخشی به انسان ها نه انگیزه برپایی قیام و تشکیل حکومت.

نامه های امام حسین (ع)، واقعه عاشورا، جان سرل، نظریه کنش گفتار