سیدمحمدمهدی غمامی
محمد امین حاکمی

شیعه همواره پیگیر مسائل سیاسی و حکومت داری بوده است. اما در طول تاریخ، در بسیاری اوقات، مجال قدرت نمایی سیاسی کمتر فراهم شده است. این، سیر تکاملی اعمال ولایت فقهای شیعه است که صفحات تاریخ دوران غیبت را شیرازه مند کرده است. در دوران اخیر، با رسیدن سطح این اعمال ولایت به حکومت، مسائل بسیاری در برابر فقها و زمام داران فقیه قرار گرفته است. دورانی که با نظریه ولایت فقیه و انقلاب اسلامی ایران شروع شده و تاکنون ادامه یافته است. بدون داشتن الگویی برای اعمال ولایت یا حکمرانی متعارف، نمی توان پاسخگوی این مسائل بود. به همین دلیل، این نوشتار دنبال تبیین مقدمات و برخی ویژگی های اساسی حکومت داری و اعمال ولایت فقها در عصر غیبت است. مهم ترین ویژگی این نوشتار، استفاده از نگاه پارادایمی به ویژگی های حکومت اسلامی است؛ ویژگی هایی که اگر به صورت شبکه ای و پارادایمی به آنها نگاه نشود، تاب مقاومت در برابر نظریات حکمرانی متعارف را ندارند. همچنین این نوشتار، حکمرانی متعارف را فقط یک گونه مواجهه با مسئله حکومت می داند و در برابر آن، اعمال ولایت فقها را به عنوان نوع دیگر مواجهه با مسئله حکومت می پذیرد. در پایان، مقاله الگوی کلی و برخی از ویژگی های نظام حقوقی سیاسی حکومت اسلامی یا همان اعمال ولایت فقها در عصر غیبت را بیان کرده است.

فقیه, ولایت, اعمال ولایت, نگاه پارادایمی, الگوی امام و امت