میترا جلائی فر - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی
ایرج رسا - گروه زمین شناسی دانشگاه شهید بهشتی
سیدسعید محمدی - گروه زمین شناسی دانشگاه بیرجند

هارزبورژیت های جبه بالایی در مناطق بیرجند تا بهبندان با ساخت عمدتا توده ای و عدسی شکل دیده می شوند، که کرومیت های آلپی و نیامی شکل را که بخشی از افیولیت ملانژهای منطقه هستند در بر می گیرد. بخش های متفاوت یک توالی افیولیتی به وضوح در منطقه مورد مطالعه مشاهده می شوند که به علت فرایندهای همگرایی هنگام بسته شدن باریکه اقیانوسی شرق ایران، لیتوسفر اقیانوسی متحمل برش خوردگی شده و اجزا آن با یکدیگر مخلوط شده اند . هفت کانسار کرومیت دراین افیولیت ها مورد مطالعه قرار گرفته اند که توسط هارزبورژیت های شدیدا سرپانتیتی شده، دونیت ها و گابرو میزبانی می شوند. کانی های اصلی شناسایی شده در مقاطع نازک و صیقلی : الیوین (فورستریت) ، پیروکسن ، آمفیبول ، پلاژیوکلاز، کلینو کریزوتیل ، کرومیت، هماتیت، پیکتوتیت و لیمونیت می باشند. بافت اصلی کرومیت ها، کاتاکلاستیک و خرد شده است که بیانگر تاثیر عوامل تکتونیکی بر منطقه می باشد. تمامی سنگ ها تحت تاثیر فازهای هیدروترمالی قرار گرفته اند و آثار دگر سانی در این سنگ ها که عباتند از سرپانتینی شدن، کلریتی شدن، کلسیتی شدن، تبدیل شدگی الیوین ها و پیروکسن ها به اکسیدهای آهن، مشاهدده می شوند. از نظر ژئوشیمیایی همبستگی مثبتی بین Cr, Ni, Mg وجود دارد. که دلالت بر تمایل شدید آنها به قرار گرفتن در مراحل اولیه تبلور ماگمایی است. با توجه به میزان Al کرومیت ها منطقه مورد مطالعه در گروه کرومیت های با Al بالا که از ذوب نسبی درجه پایین جبه بالایی به وجود آمده اند، قرار دارند و افیولیت ها از نوع هارزبورژیتی یا HOT می باشند.