فائزه محسنی زاده کرمانی - پژوهشگر دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران
سیده مرضیه طبائیان - دانشیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران
بهرام شاهدی - استادیار،گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

اولین تلاش های انسان در مسیر یکجانشین شدن ساخت سکونتگاه های بومی بوده و کپرها یکی از اولین نمونه های ساخته شده آنها است که تاکنون با وجود همه پیشرفت های تکنولوژی ایجاد شده، همچنان ساخته می شود. ساخت و بهره برداری از این سازه های بومی با برگزاری برخی مراسم آیینی پیوند خورده است؛ لذا هدف مطالعه پیش رو، بررسی شیوه ساخت این سازه ها از نقطه نظر فرهنگی و با در نظر گرفتن وجوه تاثیر آن در برگزاری مراسم آیینی مربوط به آن ها بوده است. پژوهش حاضر به دنبال آن بوده تا با بررسی تطبیقی این دوگونه اصیل در بستر فرهنگ پیوند آن را با فرهنگ قبایل در دوره تغییرات فرهنگی آنان بررسی کند. نمونه های موردمطالعه، خانه های علفی رایج در میان قبیله ویجیتا و مضیف ساخته شده توسط اقوام عرب می باشد، که در اقلیم مشابه گرم و خشک ساخته شده، لیکن دارای حوزه فرهنگی متفاوت اند. روش این پژوهش کیفی و میتنی بر شیوه مطالعه موردی با راهبرد تطبیقی-تحلیلی است. روند گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی بوده و تحلیل آن در قالب مدل های گرافیکی و جداول تحلیل داده ها ارائه گردیده است. مطالعه و قیاس نتایج، حاکی از وجود تفاوت هایی در زمان برپایی مراسم آیینی وابسته به این ساختارها بود که ریشه آن در منابع مورد مطالعه قرار گرفت. نقطه عطف این تفاوت در پیشینه ساخت نمونه های مورد بررسی کشف و نتایج بدست آمده در قالب نمودار و جدول ارائه گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد پس از تغییرات فرهنگ بومی قبیله ای سرخ پوستان ویجیتا و اقوام عرب، ساخت خانه علفی و مضیف به موازات فرهنگ قبیله ای آنان رو به کمرنگ شدن رفته است؛ که مبین ضرورت شناخت ریشه های پیدایش، پیشینه و جایگاه فرهنگی این گونه سکونتگاه را پیش از هرگونه سیاست گذاری و ارائه طرح های احیایی نشان می دهد.

اعراب, خانه علفی, کپر, مضیف, ویجیتا