مصطفی فضائلی - دانشیار، گروه حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران
مهناز رشیدی - دانشجوی دکتری حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران.

رابطه آب و انسان همواره ماهیتی دوگانه داشته است. از یک سو انسان و حیات اوست که به وسیله آب حفظ می­شود و از سوی دیگر حفظ کمیت و کیفیت آب های شیرین موجود در این کره خاکی در گروی چگونگی فعالیت­های انسان است. هم زمان با شدت گرفتن بحران آب در جهان، تلاش برای رفع آن و ایجاد حالت امنیت آب به یکی از دغدغه­های مهم جامعه بین­المللی بدل شده است. مسئله مهمی که در این زمینه جلب توجه می کند این است که آیا حقوق بین الملل تاکنون توانسته است دولت ها را به تامین امنیت آب متعهد سازد؟ در پژوهش حاضر سعی شده است با استفاده از داده­های کتابخانه­ای و روش توصیفی- تبیینی این مسئله مورد واکاوی قرار گیرد. بررسی ها نشان می­دهد که مسئله امنیت آب اگرچه تاکنون به طور مستقیم موضوع قواعد حقوق بین الملل واقع نشده، لیکن بر اساس اصول و قواعد کلی و مقررات سایر حوزه های حقوق بین الملل و در راستای تامین صلح و امنیت بین­المللی، می توان تعهداتی را استنباط کرده و الزاماتی را متوجه دولت ها دانست و به این ترتیب خلا حقوقی درباره تامین امنیت آب را ترمیم کرد؛ هرچند اتخاذ گام موثر در این مسیر نیازمند آن است که بنیان روابط دولت­ها، این کنشگران اصلی عرصه بین­الملل از سطح همکاری فراتر رفته و بیش از پیش به همبستگی و بهره­گیری از مشارکت دیگر کنشگران ذی ربط بیانجامد. البته هم زمان تلاش در جهت توسعه حقوق بین الملل نیز در این زمینه ضروری می نماید.

امنیت آب, امنیت انسانی, تعهد دولت ها, حقوق بین الملل, منابع آبی فرامرزی