سعیده گراوند - کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی، دبیر گروه افکارسنجی و نظرسنجی موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی؛ saeede.geravand@gmail.com

هدف: در این پژوهش وضعیت تدوین و اجرای مواد ۶۷، ۶۸ و ۶۹ قانون تامین اجتماعی مورد بررسی و موشکافی قرار گرفت.روش : رهیافت روش شناسی این پژوهش، کیفی است. تکنیک گردآوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختار یافته، مطالعه اسناد، معاهدات بین المللی، قوانین و آئین نامه های سازمان تامین اجتماعی بوده است.یافته ها: بررسی قوانین نشان داد، ماده هایی با محتوای مرخصی زایمان و کمک بارداری برای اولین بار در قانون کار مصوب ۱۳۲۵ به قوانین بیمه ای ایران راه پیدا کردند. موضوع مرخصی زایمان با گذشت زمان مورد توجه قرار گرفت به طوری که مدت زمان آن از ۱۲ هفته در قانون سازمان تامین اجتماعی مصوب سال ۱۳۵۴ به بیش از ۳۸ هفته در قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مصوب ۱۳۹۲رسید. همچنین، بررسی های حاصل از مصاحبه با صاحب نظران به منظور شناسایی چالش های تدوین و اجرای مواد قانونی ۶۷، ۶۸ و ۶۹ قانون تامین اجتماعی بر پنج مضمون کلی تفسیرپذیری قوانین، نبود مطالبه از طرف بیمه شدگان، تعجیل در تصویب قانون تامین اجتماعی، گشاده دستی قانون گذار و چالش های اجرای قوانین جنبی دلالت داشتند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد، «همسر بیمه شده مرد» مشمول مزایای مندرج در ماده ۶۷ نمی شود. بخش «کمک ها»ی ماده ۶۸ و همچنین، ماده ۶۹ برای «بیمه شده زن» و «همسر بیمه شده مرد» نیز اجرا نمی شود. در نهایت، اگر بر اساس متون مورد مطالعه در پژوهش، وضعیت کفایت مزایای کمک بارداری را بر اساس ضوابط کنوانسیون شماره ۱۸۳ سازمان بین المللی کار اندازه گیری کنیم، وضعیت ایران در شاخص مدت زمان مرخصی زایمان با بیش از ۳۸ هفته، مطلوب و حتی با اختلاف چشم گیری از استانداردهای این کنوانسیون بیشتر است؛ همچنین، مزایای نقدی پرداختی از طرف سازمان تامین اجتماعی با استانداردهای کنوانسیون شماره ۱۸۳ برابر است. لذا وضعیت شاخص کفایت مزایای کمک بارداری در ایران به مراتب از استاندارهای مورد نظر سازمان بین المللی کار بالاتر است.

مرخصی زایمان, قانون تامین اجتماعی, همسر بیمه شده مرد, حق مادری زنان, اشتغال