محمد بشیرگنبدی - دانشجوی دکترای زمین شناسی مهندسی دانشگاه تربیت مدرس
داریوش طاهری - دانشجوی دکترای زمین شناسی مهندسی دانشگاه تربیت مدرس
احمد خدادادی - عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس

مطالعه خصوصیات مهندسی خاک های آلوده به مواد نفتی و ارزیابی تغییرات بوجود آمده در این خصوصیات در مقایسه با خاک های غیر آلوده نقش مهم و اساسی در اجرای موفق پروژه های مهندسی در مناطق آلوده به اینگونه مواد دارد. بعلاوه تغییر ایجاد شده در بافت خاک، بخصوص خاک های حاوی ذرات ریز دانه، می تواند هدایت هیدرولیکی این خاک ها را تحت تاثیر قرار داده که به نوبه خود خواص خاک را نیز متاثر می سازد. در این تحقیق تغییرات حاصل در نفوذپذیری پنج نوع خاک به وسیله سیالات مختلفی همچون آب، آب نمک و چهار محصول نفتی مورد ارزیابی قرار گرفته اند. این خاک ها شامل سیلت خالص و سیلت حاوی 5، 10، 15و 30 درصد بنتونیت بوده و مواد نفتی شامل بنزین، گازوئیل، نفت سفید و نفت خام می باشند. در این ازمایشات پس از تراکم هر یک از نمونه های خاک در سل ازمایش در درصد رطوبت بهینه و وزن واحد حجم خشک حداکثر که از آزمایش های تراکم استاندارد انجام شده بر هر یک از آنها بدست آمده بود، ابتدا تخلخل حجمی آنها توسط عبور آب برای اشباع نمودن آنها اندازه گیری و سپس تحت آزمایش نفوذپذیری با بار ثابت قرار گرفتند و ضریب هدایت هیدرولیکی آنها بوسیله عبور آب و دیگر سیالات نفتی محاسبه شد. نتایج بدست آمده از این آزمایش ها نشان میدهند که نفوذپذیری خام های مورد بررسی با افزایش مقدار سیال عبوری در تخلخل های حجمی متوالی و همچنین با افزایش درصد بنتونیت خاک، کاهش می یابد. از طرف دیگر تغییر در PH آب عبوری در تخلخل های حجمی مختلف نشان دهنده تغییر در ترکیب شیمیایی خاک میباشد. نتایج نشان می دهند که نه تنها تغییر در درصد بنتونیت خاک می تواند قدرت هدایت هیدرولیکی آن را تغییر دهد بلکه نوع سیالات مختلف نیز این پارامتر را تحت تاثیر قرار می دهد. به اینترتیب قطبیت و ویسکوزیته سیال عبوری رابطه مشخصی با نفوذپذیری خاکها دارد. بطور کلی بر اساس این بررسی می توان نتیجه گرفت که با افزون 20 تا 30 درصد بنتونیت به خاک های مستعد به آلوده شدن مواد نفتی می توان آنها را به نحو مطلوبی نفوذناپذیر نموده و از گسترش اینگونه آلاینده ها جلوگیری بعمل آورد.