پرستو مولائی - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
طاهر برزگر - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
محمد بابا اکبری ساری - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
فاطمه نکونام - گروه علوم باغبانی- دانشکده کشاورزی- دانشگاه زنجان
زهرا قهرمانی - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

این پژوهش به منظور یافتن کودهای جایگزین، سازگار با محیط زیست برای افزایش شاخص­های کیفی و کمی و کاهش اثرات منفی کودهای شیمیایی در گیاه کاهو گلخانه­ای رقم New Red Fire به صورت طرح کاملا تصادفی در سه تکرار به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی در این تحقیق ۱۴ تیمار شامل شاهد (بدون مصرف کود و بدون تلقیح)، تلقیح با سه سطح از باکتری­های انحلال­کننده پتاسیم (باکتری­های سودوموناس کورینسیس، سودوموناس ونکورنسیس و ترکیب دو سویه باکتری­های سودوموناس کورینسیس و سودوموناس ونکورنسیس) + ۱۰۰ درصد کود نیتروژن و فسفر، تلقیح با سه سطح از باکتری­های انحلال­کننده فسفر (باکتری­های سودوموناس پوتیدا، پانتوآگلومرانس و ترکیب دو سویه باکتری­های سودوموناس پوتیدا و پانتوآگلومرانس) + ۱۰۰ درصد کود نیتروژن و پتاسیم، تلقیح با یک سطح از ترکیب باکتری­های انحلال­کننده پتاسیم و فسفر (باکتری­های سودوموناس کورینسیس، سودوموناس ونکورنسیس، سودوموناس پوتیدا و پانتوآگلومرانس) + ۱۰۰ درصد کود نیتروژن، تلقیح با یک سطح قارچ مایکوریزا از ترکیب سه گونه قارچ گلوموس موسه­آ، گلوموس اتونیکاتوم و گلوموس اینترادیاسه + ۱۰۰ درصد کود نیترون و پتاسیم، پنج سطح کود شیمیایی ترکیبی از عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم به صورت N۱۰۰P۱۰۰K۱۰۰، N۱۰۰P۱۰۰K۰، N۱۰۰P۰K۱۰۰، N۱۰۰P۲۵K۱۰۰ و N۱۰۰P۱۰۰K۲۵ با توجه به آزمون خاک بود. نتایج مقایسه میانگین داده­ها نشان داد، با کاربرد ترکیب باکتری های انحلال­کننده پتاسیم و فسفر + ۱۰۰ درصد کود نیتروژن حداکثر وزن تازه بوته (افزایش ۳/۴۲ درصد)، قطر تاج بوته (افزایش ۴/۴۱ درصد) نسبت به گیاهان شاهد و حداقل تجمع نیترات برگ (۱۴/۲۱ میکروگرم در گرم وزن خشک) بعد از گیاهان شاهد نسبت به سایر تیمارها حاصل شد. کاربرد باکتری سودوموناس کورینسیس + ۱۰۰ درصد کود نیتروژن و فسفر موجب حداکثر محتوای آنتوسیانین (افزایش ۲/۶۲ درصد) و مواد جامد محلول (افزایش ۵/۸۲ درصد) نسبت به گیاهان شاهد گردید. بیشترین میزان ویتامین ث (۳۹/۳۲ میلی­گرم در ۱۰۰ میلی­لیتر) با اعمال کود شیمیایی N۱۰۰P۱۰۰K۱۰۰ حاصل شد. با کاربرد ترکیب باکتری های انحلال­کننده پتاسیم و فسفر + ۱۰۰ درصد کود نیتروژن و باکتری سودوموناس ونکورنسیس + ۱۰۰ درصد کود نیتروژن و فسفر، حداکثر اسید قابل تیتراسیون با افزایش ۵/۱۵۴ درصد نسبت به گیاهان شاهد بدست آمد. با توجه به نتایج آزمایش می­توان بیان کرد، تلقیح بذر با ترکیب باکتری های انحلال­کننده پتاسیم و فسفر + ۱۰۰ درصد کود نیتروژن نقش موثری در بهبود خصوصیات رشدی و کیفیت گیاه کاهو دارد.

آنتوسیانین, باکتری های محرک رشد, تجمع نیترات, رشد رویشی