عباس ارغان - دانشیار گروه جغرافیا، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، - سمنان، ایران
فهیمه طیبان - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری_ آمایش شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان

در کلیت فضایی یک شهر «کاربری زمین» به عنوان کانون برنامه ریزی فضایی و ساختاری عملکردی شهر، و «حمل و نقل» به عنوان شیوه رابطه و مناسبات بین کاربری ها، دو مولفه تعیین کننده در الگوی توسعه فضایی شهر محسوب می شوند. پژوهش حاضر به بررسی الگوی توسعه مناطق ۱۱ و ۱۲ شهر تهران با تاکیدبر این دو عنصر مهم پرداخته است. روش بکار گرفته شده در این مطالعه، توصیفی تحلیلی می باشد که برای بررسی این موضوع داده های مورد نیاز از جمله نقشه، آمار و اطلاعات از مراکز مربوطه و منابع معتبرجمع آوری شده است. سپس با استفاده از ابزارهای فضایی همچون ArcGIS به تحلیل و طبقه بندی آمار واطلاعات اقدام شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که مناطق ۱۱ و ۱۲ شهر تهران به عنوان یکی از مراکز مهماقتصادی و اداری در سطح شهری و فراشهری نقش بسیار مهمی را دارند و با داشتن اکثر امکانات حمل ونقل، اعم از مترو، اتوبوس و مسیرهای تاکسی الگوی توسعه کریدوری را به وجود آورده است. به طوریکه ۶۸/۴۲ درصد مراکز اداری و ۶۰/۴۱ درصد مراکز در شعاع ۵۰۰ متری خطوط مترو واقع شده اند. علاوه بر الگوی توسعه کریدوری، محدوده مورد مطالعه دارای دو الگوی فرعی توسعه نیز می باشد که عبارتند از :الگویشطرنجی و الگوی ارگانیک.

الگوی توسعه شهری، کاربری زمین، حمل و نقل شهری، شهر تهران