Reza Nilipour - Department of Speech Therapy, Faculty of Rehabilitation, University of Social Welfare & Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran.
Zahra Sadat Qoreishi - Department of Speech Therapy, Faculty of Rehabilitation, University of Social Welfare & Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran.
Hourieh Ahadi - Department of Linguistic, Faculty of Linguistics, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran.
Abbas Pourshahbaz - Department of Clinical Psychology, Faculty of Behavioral Science, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran.

هدف هدف اصلی این پژوهش در فقدان آزمون رشدی با هنجار متناسب با سن رشد کودکان برای زبان فارسی، تدوین آزمون رشدی روا و معتبر برای گردآوری داده های هنجار از کودکان ۳ -۷ ساله سالم فارسی زبان ایرانی است. از این آ زمون می توان برای شناسایی اختلال زبانی و سنجش شدت آن در کودکان فارسی زبان۳ تا ۷ ساله دارای اختلال های رشدی زبان در مقایسه با همتایان سنی آن ها نیز استفاده کرد. روش بررسی پژوهش حاضر به منظور تدوین و هنجاریابی آزمون رشدی زبان فارسی به عنوان یک ابزار توصیفی روا و معتبر، در ۳ مرحله انجام شد. ابتدا پیش نویس سازه نخست آزمون با درنظر گرفتن مختصات زبانی و فرهنگی زبان فارسی و مطالعات پیشین برای سطوح زبانی واج شناختی، تک واژشناختی، نحوی، معناشناختی وکاربردشناختی با ۹ آزمایه، ۱۸۰ گویه و دو داستان تصویری تدوین شد. نسخه نخست آزمون بر روی ۲۰۰ کودک سالم ۳ تا ۸ سال فارسی زبان تهرانی برای سنجش حساسیت آزمایه ها برای گروه های مختلف سنی اجرا شد. نتایج این نسخه به وسیله ۳ متخصص آسیب شناس گفتار و زبان خبره و ۳ زبان شناس بالینی بررسی و نسبت روایی محتوایی آن به دست آمد. نتایج این مرحله در کارگاه بالینی برای ۲۰ تن از متخصصان گزارش شد. در مرحله دوم باتوجه به نتایج و پیشنهادها اصلاحات لازم در سازه آزمون و گویه ها انجام شد. همچنین آزمایه «تک واژ جمع» که از حساسیت تشخیصی کافی برخوردار نبود، حذف و آزمایه «تعریف واژه» که در سایر آزمون های رشدی کاربرد داشت، به ساختار آزمون افزوده شد. نسخه نهایی آزمون با ۹ آزمایه، ۱۰۵ گویه و ۲ داستان تصویری برای کودکان ۳ تا ۷ تدوین شد. نتایج نشان داد آزمون برای گروه سنی ۸ سال از حساسیت تشخیصی هنجار برخوردار نیست. سپس نسخه پالایش شده به صورت پایلوت بر روی ۲۰۰ کودک فارسی زبان در جامعه نمونه اجرا و روایی و اعتبار آن محاسبه شد. برای بررسی روایی صوری و محتوایی نسخه نهایی آزمون از نظرات ۸ متخصص گفتاردرمانی و زبان شناسی و برای بررسی روایی سازه از ماتریس همبستگی و تحلیل عاملی تاییدی و برای تعیین اعتبار آن از آلفای کرونباخ استفاده شد. در مرحله سوم نسخه نهایی آزمون به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای تصادفی در ۵ استان منتخب تهران، مازندران، فارس، اصفهان و خراسان از ۱۲۰۰ کودک ۳ تا ۷ ساله مهدکودک ها و مدارس در دسترس به وسیله آسیب شناسان گفتار و زبان آموزش دیده اجرا و داده های گویه ها و نمونه گفتارهای پیوسته ضبط شده به کمک نسخه ۲۰ نرم افزار SPSS تجزیه وتحلیل شد. یافته ها روایی محتوایی ۰/۷۸ و اعتبار آزمون ۰/۷۶ به دست آمد. علاوه بر تایید روایی سازه و روایی تشخیصی آزمون، همبستگی بین آزمایه ها و نمره کلی آزمون نیز در سطح ۰/۰۱ (با همبستگی ۰/۲۰ تا ۰/۸۳) معنادار بود. هنجار گروه های سنی در بازه سنی ۶ ماهه و یکساله به صورت نمره استاندارد محاسبه و در جدول ها گزارش شد.  نتیجه گیری آزمون رشدی زبان فارسی می تواند ابزاری با روایی و اعتبار مناسب برای سنجش هنجار زبانی کودکان گروه های سنی ۳ تا ۷ ساله باشد. هنجارهای سنی به دست آمده در این پژوهش، می تواند به عنوان معیاری برای تعیین فاصله سن تقویمی با سن زبانی کودکان ۳ تا ۷ سال و تعیین شدت آسیب باشد. از هنجارهای سنی آزمون نیز می توان برای ارزیابی و تعیین میزان پیشرفت کودکان پس از توان بخشی استفاده کرد.

Normalization, Developmental language battery, Persian language, linguistic age, هنجاریابی, آزمون رشد زبانی, زبان فارسی, سن زبانی