سید محمد موسوی - دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر
امین طبیبی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد رشته تکثیر و پرورش آبزیان، گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، خرمشهر
وحید یاوری - دانشیار گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر
محمد ذاکری - استادیار گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر
آرش جاهدی - کارشناس ارشد مجتمع آموزشی علمی کاربردی جهاد کشاورزی خوزستان، اهواز
حسین پاشا زانوسی - مربی گروه فیزیک دریا، دانشکده علوم دریایی و اقیانوسی، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر

ماهی گطان از ماهیان بومی خوزستان بوده که تاکنون مطالعات زیادی روی تکثیر آن صورت نگرفته است. لذا در این تحقیق، نقش محلول های فعال کننده نمکی روی کیفیت اسپرم و قابلیت لقاحی آن در مقایسه با ماهی کپور علفخوار مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور از ۵ فعال کننده نمکی، آب کارگاه و آب مقطر (به عنوان شاهد)  در ۳  تکرار استفاده گردید. پس از انتقال مولدین به سالن تکثیر و آماده سازی مولدین، اسپرم و تخم مورد نیاز استحصال گردیده و سنجش پارامترهای تحرک اسپرم صورت گرفته و سپس جهت فعال سازی اسپرم ها از فعال کننده های نمکی استفاده و پس از گذشت ۱۲ ساعت از عمل لقاح، وضعیت موفقیت لقاح مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصله، بیشترین میزان تحرک اسپرم و میزان لقاح در ماهی گطان به ترتیب در محلول های a۲ (Tris Hcl ۲۰ mM, NaCl ۵۰mM)، a۳ (CaCl۲ ۲.۵mM) و a۴ (Tris Hcl ۳۰ mM, KCl ۳۰mM, NaCl ۵۰mM) و کمترین آن در آب کارگاه و آب مقطر مشاهده گردید (۰۰۱/۰P<). همچنین بیشترین میزان فعالیت و تحرک اسپرم و میزان لقاح در ماهی کپور علفخوار به ترتیب در محلول های a۲، a۴ و محلول کاربامید مشاهده گردید که با سایر محلول های به کار رفته اختلاف معنی داری در سطح ۰۰۱/۰ داشتند. بر اساس نتایج حاصله می توان چنین نتیجه گیری نمود که بیشترین میزان تاثیر را در بین فعال کننده های نمکی به کار رفته در این تحقیق محلول فعال کننده a۲ داشت به طوری که باعث افزایش حدودا ۷ برابری در میزان تحرک اسپرم و افزایش ۲۰ درصدی در میزان لقاح تخم گردیده است.

ماهی گطان, کپور علفخوار, محلول لقاح, اسپرم