بهرام محسنی ملکی - استادیار حسابداری دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

مالیات به عنوان یکی از مهم ترین منابع تامین مخارج دولت، نقش به سزایی در رشد اقتصادی و توزیع درآمد ایفا می کند و میزان آن بستگی به سطح توسعه و ساختار اقتصادی آن دارد. با توجه به نقش مالیات در اقتصاد، پدیده فرار مالیاتی که برگرفته از عدم رعایت اخلاق حرفه ای می باشد، به عنوان یک ضد ارزش می تواند تهدیدی جدی برای فرهنگ مالیاتی و به تبع آن تحقق رفاه اجتماعی باشد و به همین علت ضرورت شناخت عوامل بروز و تشدید فرار مالیاتی و ارائه راه کارهایی در این خصوص بحثی در خور مطالعه و بررسی می باشد. بررسی پدیده فرار مالیاتی و شناسایی عوامل مهم شکل گیری آن کمک می کند تا بتوان مناسب ترین راهبردها و زیرساخت های لازم برای جلوگیری و کاهش آن فراهم آید. فرار مالیاتی تنها ریشه اقتصادی ندارد و نقش عوامل اجتماعی و نهادی نیز در شکل گیری آن بایستی درنظر گرفته شود. از این رو هدف اصلی این مطالعه بررسی عوامل موثر بر فرار مالیاتی با در نظر گرفتن نقش تعدیل کنندگی دانش مالیاتی می باشد. جامعه آماری این مطالعه مودیان انواع مشاغل مالیاتی در طی سال ۱۳۹۸ و نیمه اول سال ۱۳۹۹ بوده است. ۸ مورد تاثیرگذار بر فرار مالیاتی طبق پرسشنامه ۴ عاملی تعدیل شده فیشر (۱۹۹۲)، مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس پرسشنامه توزیع شده بین مودیان مالیاتی، نتایج نشان می دهد که متغیرهای فرصت عدم رعایت (نرخ مالیات و سطح درآمد) و سیستم مالیاتی (احتمال کشف، جرایم مالیاتی، پیچیدگی سیستم مالیاتی و نقش های قابل درک دولت)، با متغیر فرار مالیاتی رابطه مثبت و معناداری دارد. در حالی که تاثیر و نگرش همتایان، عامل تاثیر گذاری در فرار مالیاتی نبوده است. همچنین دانش مالیاتی، به عنوان یک متغیر تعدیل کننده، بر رابطه عوامل معنادار و فرار مالیاتی تاثیرگذار است.

فرار مالیاتی, مالیات, معادلات ساختاری, دانش مالیاتی, اخلاق حرفه ای