حمزه میرزائی - نویسنده مسئول، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران. رایانامه: h.mirzaie@znu.ac.ir
فرید شکاری - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران. رایانامه: shekari@znu.ac.ir
رضا فتوت - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران. رایانامه: r_fotovat@znu.ac.ir
محمد امیر دلاور - گروه خاک شناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران. رایانامه: amir-delavar@znu.ac.ir

هدف: به منظور بررسی اثر منابع مختلف ترکیبات گوگردار بهمراه تلقیح باکتری تیوباسیلوس بر گیاه ذرت در شرایط تنش فلزات سرب و روی، آزمایشی به صورت فاکتوریل طرح بلوک­های کامل تصادفی در گلخانه تحقیقاتی کشاورزی دانشگاه زنجان در سال ۱۴۰۰ اجرا گردید.روش پژوهش: تیمارهای گوگرد شامل گوگرد عنصری (۷۵/۰، ۲۵/۱ و ۲ گرم برکیلوگرم خاک)، بیوگوگرد (۱، ۲ و ۳ گرم برکیلوگرم خاک) و سولفات­پتاسیم (۵/۰، ۱ و ۵/۱ گرم برکیلوگرم) بود.یافته ها: نتایج نشان داد که صفات مورفولوژیک، آناتومیک و فیزیولوژیک در مرحله رشد رویشی در تمام تیمارهای اعمال شده معنی­دار شدند. اعمال تیمارها موجب افزایش میزان کلروفیل، فلورسانس و آنزیم­ها نسبت به شاهد گردید. این افزایش باعث کاهش دمای برگ، افزایش طول سلول­های برگ و در نتیجه سطح برگ و سرعت برگ­دهی را افزایش داد. در تیمار گوگرد به همراه باکتری این افزایش بیش تر بود. اما تیمارهای گوگرد عنصری ۲ گرم و سولفات­پتاسیم ۵/۱ گرم در گیاه تنش ایجاد کردند و موجب کاهش میزان صفات نسبت به شاهد شدند. هم چنین گیاهان در خاک آلوده دچار تنش شدند و میزان صفات ذکرشده نیز کاهش یافتند. اما اعمال تیمارها میزان صفات کاروتنوئید، پروتئین کل و پروکسیداز افزایش داد که موجب کاهش تنش در گیاهان شدند و در نتیجه آن میزان صفات و شاخص­های رشدی در گیاه نسبت به شاهد در خاک آلوده افزایش یافتند.نتیجه گیری: می­توان نتیجه گرفت که تیمار گوگرد همراه باکتری در مقایسه با دیگر تیمارها موجب فعال شدن سیستم دفاعی آنزیمی و غیرآنزیمی و متحمل شدن گیاه به تنش گردید. نهایتا رشد گیاه بهبود می­یابد.

آنزیم, بیوگوگرد, تنش سرب و روی, سطح برگ