زین العابدین امیدمهر - بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سمنان (شاهرود)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شاهرود، ایران.
فرامرز فائزنیا - بخش خاک و آب، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سمنان (شاهرود)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شاهرود، ایران

به منظور مطالعه اثر روش های مختلف خاک ورزی بر برخی خواص فیزیکی و شیمیایی خاک، حفظ رطوبت و عملکرد محصول آفتابگردان، این آزمایش در اراضی دیم منطقه کالپوش شهرستان میامی، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۴ تکرار در تناوب با گندم طی سه سال اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل: ۱-خاک ورزی با گاوآهن برگردان دار+ هرس بشقابی (روش مرسوم)، ۲-کم خاک ورزی با هرس بشقابی، ۳-کم خاک ورزی با گاوآهن قلمی+ هرس بشقابی ، ۴- کمخاکورزی با چیزل پکر و ۵- کاشت مستقیم یا بی خاک ورزی بودند. نتایج نشان داد که در عمق ۱۵-۰ سانتی متری، ذخیره  رطوبت خاک در خاک ورزی حفاظتی نسبت به روش مرسوم بیشتر بود (P<۰.۰۵). عملکرد آفتابگردان در سال­های اول و سوم آزمایش در روش مرسوم نسبت به بی­خاک­ورزی بیشتر بود، در سال آخر آزمایش (۱۳۹۵) عملکرد دانه آفتابگردان در روش بی خاک ورزی بیشتر بود. تجزیه واریانس مرکب ۳ ساله عملکرد دانه آفتابگردان نشان دادکه تیمارهای خاک­ورزی مرسوم و کاشت مستقیم در یک گروه آماری قرار گرفتند. در سال کم­بارش (۱۳۹۵) عملکرد آفتابگردان در روش مرسوم روند کاهشی داشت، اما درکاشت مستقیم عملکرد اندکی افزایش داشت. همچنین حفظ رطوبت خاک و استفاده بهینه از بارش در کاشت مستقیم بیشتر از روش مرسوم بود. نتایج این تحقیق در منطقه کالپوش نشان داد که با گذشت زمان و از سال سوم، میزان عملکرد دانه آفتابگردان در روش بی خاک ورزی در مقایسه با روش مرسوم افزایش یافت و ممکن است جایگزین مناسبی برای خاک ورزی مرسوم باشند.

آفتابگردان, خاک ورزی, کاشت مستقیم, کم خاک ورزی