صادق شهبازی - دانشجوی دکتری زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
جلال جلیلیان - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
خشنود علیزاده - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران
عبدالله جوانمرد - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

کشت مخلوط سیستمی است که در آن دو (یا چند) گونه مختلف و یا ارقامی از یک گونه به منظور تنوع در اگرواکوسیستم، بهره برداری بهینه از عوامل محیطی و افزایش تولید، در یک محیط کاشته می شوند. این پژوهش به منظور ارزیابی کمی و کیفی علوفه و تعیین بهترین الگوی کشت مخلوط ماشک و تریتیکاله تحت سیستم های مختلف کاشت به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی ۱۳۹۸-۱۳۹۷ اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل کشت خالص تریتیکاله (ST)، کشت خالص ماشک (SV) و کشت مخلوط با نسبت های ۵۰:۵۰(IP۱) ، ۲۵: ۷۵(IP۲) ، ۷۵: ۲۵(IP۳) ،۱۰۰: ۲۰(IP۴) ، ۱۰۰: ۴۰(IP۵) ، ۱۰۰: ۶۰ (IP۶)به ترتیب درصد تریتیکاله و ماشک بودند که در دو سیستم کودهای شیمیایی و آلی-زیستی مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تیمار IP۱ دارای بیشترین عملکرد علوفه خشک (۸/۸ تن در هکتار) بود.کمترین درصد الیاف نامحلوط در شوینده اسیدی (ADF) و الیاف نامحلوط در شوینده خنثی (NDF)، همچنین بیشترین درصد مصرف ماده خشک علوفه (DMI)، به تیمارهای ماشک خالص، IP۲ و IP۱ تعلق داشت. علاوه بر این، بالاترین مقادیر ارزش نسبی علوفه (RFV) و درصد پروتئین خام (CP) در الگوهای کاشت IP۲ وIP۱ و در سیستم کودی آلی –زیستی حاصل شد. همچنین بیشترین انرژی ویژه شیردهی (NEL)، درصد ماده خشک قابل هضم (DDM) و مجموع مواد معدنی قابل هضم (TDN) نیز در الگوهای کاشت خالص ماشک و IP۲ مشاهده شد. بنابراین بر اساس کمیت تولید علوفه و شاخص برابری زمین، الگوی ۵۰ درصد ماشک + ۵۰ درصد تریتیکاله و بر اساس کیفیت، ۲۵ درصد تریتیکاله+ ۷۵ درصد ماشک دارای بالاترین مقادیر بودند. در نهایت بر اساس همه شاخص های مورد مطالعه الگوی کاشت ۵۰ درصد ماشک + ۵۰ درصد تریتیکاله در هر دو سیستم کودی مناسبترین الگوی کشت جهت مناطق دیم سردسیری کشور ایران بود.

کشت مخلوط, پرنهاده, ماشک مراغه, تریتیکاله, کم نهاده