محسن احمدپور - گرگان

مقدمه: دانش مولکولی نقش مهمی در زمینه حفاظت و پایداری گونه های جانوری دارد. مطالعات زیست شناسی حفاظت برای شناسایی جمعیت های رو به کاهش ضروری است تا بتوان برنامه های مدیریتی بهتری برای احیای آنها درنظر گرفت. با وجود پیشرفت دانش مولکولی، روزانه مطالعات بسیاری در زمینه شناخت بهتر نشانگر های مولکولی انجام می شود. هدف: در این مطالعه، نشانگر‎های ژنتیکی به‎کار رفته در بیش از ۱۰۰ مقاله فارسی و انگلیسی بررسی شد. مواد و روش: این منابع از میان مطالعاتی در زمینه زیست‎شناسی حفاظت، زیست شناسی و اکولوژی مولکولی، نشانگر های مولکولی و سایر موضوعات مرتبط انتخاب شد تا با مقایسه آنها، الگوی واضح تری از کاربرد هر نشانگر در زمینه زیست شناسی حفاظت، ارائه گردد. یافته ها: به طور کلی، کاربرد هر نشانگر مولکولی تنها به یک مورد محدود نیست اما در بسیاری از موارد می توان به وجود رابطه مشخصی میان ویژگی های هر نشانگر و بیشترین کاربرد آن دست یافت. بحث: با این حال در انتخاب نشانگر مناسب در هر مطالعه حفاظتی در زمینه حیات وحش، مراحل زیر پیشنهاد می شود: ۱) شناخت گونه مورد مطالعه ۲) بررسی سوال یا مشکل حفاظتی ۳) شناخت نشانگرهای مولکولی. همچنین، توجه به نرخ جهش و میزان تغییرپذیری در میان نشانگر‎های هسته‎ای و میتوکندریایی می‎تواند در انتخاب نشانگر مناسب نقش مفیدی داشته باشد. اما برای رسیدن به اطلاعات ژنتیکی و اکولوژیکی صحیح در زیست شناسی حفاظت، اصول ژنتیک جمعیت و تکامل مولکولی نیازمند آموزش جامع‎تری است تا با مقایسه همه جانبه نتایج مولکولی با سایر علوم و کنترل کیفی ژن توالی یابی شده به نتایج قابل استناد تری در زمینه ژنتیکی و حفاظتی رسید.

نشانگر مولکولی، ژنتیک حفاظت، حفاظت محیط زیست، حیات وحش