مریم کسائی - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.
علیرضا شوهانی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام. ایلام، ایران

رابطه ادبیات و جامعه تعاملی است و هر کدام از جهات مختلف بر دیگری تاثیر می گذارد. یکی از کارکردهای مهم متون ادب فارسی، حفظ آداب، رسوم، آیین ها و باورهای کهن است. استخراج، دسته بندی و توضیح آیین ها و باورهای کهن امری است بایسته که در شناخت اجتماع گذشته و همچنین در رفع ابهام متون موثر است. مرزبان­نامه که سعدالدین وراوینی در قرن هفتم، آن را به سبک فنی و مصنوع بازآفرینی کرده، در اصل توسط مرزبان بن رستم از امیران قرن چهارم به زبان فارسی ساده و بی پیرایه در مازندران، نوشته شده است. مرزبان نامه با توجه به ریشه ایرانی آن، از جهت در بر داشتن آیین ها و باورهای متنوع و کهن، متنی مهم و قابل اعتناست. موضوع تحقیق حاضر که به روش توصیفی تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه ای انجام گرفته، نقد و تحلیل شش باور و آیین از این اثر است که عبارتند از نقش دیوار، شکار کفتار، مارافسایی، مرغ آتش­خوار، دیو و شیشه و تاثیر نیت پادشاه در حال رعیت که برای توضیح و تحلیل این موارد به منابع منظوم و منثور گوناگونی مراجعه شده است. نتیجه تحقیق بیانگر اهمیت و غنای مرزبان­نامه در حفظ فرهنگ کهن ایرانی و آیین­ها و باورهای آن در زمینه­ های مختلف است.

مرزبان نامه, اجتماعیات, فرهنگ مردم, آیین ها, باورها