محمدجواد رودگر - دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

یکی از نعمت های جانشین نابردار خدای سبحان به انسان، نعمت قلب سلیم، باطن سالم و نفسصاحب صحت مزاج است که اگر انسان با آگاهی و معرفت همه جانبه از صحت مزاج جسمانی - روحانی، سلامت قلب مادی- معنوی اش مراقبت نماید در حقیقت «بهداشت معنوی» را رعایت کرده و از اختلال و بیماری های ظاهری و باطنی پیشگیری کرده در صورت کوتاهی در این امر و عروض عدم اعتدال در مزاج های جسم و جان، به درمانگری بپردازد، بهداشت معنوی را در دو مقام: الف) رفع ب) دفع نسبت به روح و جان خویس محقق ساخته است. اینک پرسش مقاله حاضر این است که بهداشت معنوی چیست و راهبردها و روش های تحقق آن در دو مقام رفعی - دفعی چه چیزهایند؟ نوشتار پیش روی پس از طرح حوزه های مختلف و اقسام بهداشت معنوی، با اشاره به مکتب اخلاقی قرآنی (مکتب اخلاق توحیدی، عبودی - حبی) به دو راهبرد بنیادین، ۱- راهبرد معرفت نفس توام با روش تزکیه بر مدار شریعت حقه و شهود فقر وجودی ۲- راهبرد مراقبت نفس توام را مراقبه قبل و بعد از عمل به همراه مراعات ادب مع الله و عندالله، درک عظمت خدا و حقارت خود، دریافت قدرت مطلقه حق تعالی، فهم درونی درمحضر خدا بودن و چشیدن لذت عبودیت حق سبحانه و... اشاره کرده که بروندادهای آنها، تحقیق و تحقق بهداشت معنوی خواهد بود.

بهداشت معنوی، معرفت نفس، مراقبت نفس، مقام رفع و دفع، راهبرد وروش