نصراله نوروزی - دانشگاه شیراز
رحمت اله مرزوقی - دانشگاه شیراز

ارزش به عنوان پدیده ا ی اجتماعی از زمان تشکیل جوامع اولیه تاکنون در زندگی انسان نقش مهمی داشته است. در واقع، ارزش ها چارچوب های ویژه ای برای افراد جامعه تعیین می کنند تا بدانند در هر موقعیتی چه رفتار و پاسخی مناسب است. دین اسلام همچون سایر موارد مرتبط با زندگی انسان ها، به مقوله ارزش نیز اهتمام ویژه ای داشته است. به علاوه، صاحب نظران مختلف نیز پیرامون ارزش ها نظریه های متنوعی ارائه داده اند. از جمله این صاحب نظران، می توان به شوارتز اشاره نمود که نظریه ارزش های انسانی بنیادین او معروفیتی عام دارد. در این نوشتار هدف آن بود تا ضمن معرفی نظریه ارزشی اسلام و نظریه ارزشی شوارتز و با مراجعه به متون دینی، جنبه های ارزشی اسلامی و جنبه های ارزشی مورد نظر شوارتز مورد مقایسه قرار گیرند. به طور کلی، نتایج این بررسی نشان می دهد که اگر چه تمامی ارزش های اشاره شده در نظریه ارزشی شوارتز در نظریه ارزشی اسلام نیز موجود است، لیکن تفاوت عمیقی بین این ارزش ها در دو نظریه وجود دارد که ناشی از جهت مندی الهی ارزش های اسلامی است که در تقابل با سودمندی فردی ارزش ها در نظریه شوارتز قرار دارد. به علاوه، موارد متعددی از ارزش های اسلامی از قبیل توحید، امر به معروف و نهی از منکر، جهاد، علم اندوزی، انفاق، ازدواج، ایثار، توبه و استغفار و ...، در نظریه ارزشی شوارتز مغفول واقع شده اند.

نظام ارزشی, نظریه ارزشی اسلام, نظریه ارزشی شوارتز