شهلا مولایی - کارشناس ارشد جنگل داری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
رقیه ذوالفقاری - نویسنده مسئول، دانشیار، گروه جنگل داری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
زهرا علیزاده - کارشناس ارشد جنگل داری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران
پیام فیاض - دانشیار، گروه جنگل داری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

به دلیل افزایش شدت خشکی تابستان در جنگل های زاگرس ضروری است که مبداهای (پرونانس های ) مناسب بذرهای بلوط ایرانی (Quercus brantii Lindl.) برای جنگل کاری شناسایی شوند. در پژوهش پیش رو، پاسخ های فیزیولوژیکی و زیست شیمیایی نهال های بلوط ایرانی حاصل از هشت پرونانس بذر از ارتفاع ها و عرض های جغرافیایی مختلف زاگرس جنوبی تحت تنش خشکی (با توقف آبیاری به مدت یک ماه) بررسی شدند. داده ها به صورت آزمایش فاکتوریل (دو سطح تیمار تنش خشکی و هشت سطح پرونانس) در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با بررسی اثرات ساده و متقابل آن ها تجزیه وتحلیل شدند. همچنین، شاخص های مقاومت به خشکی پرونانس ها به وسیله مقدار عملکرد فتوسیستم، پیش و پس از تنش با یکدیگر مقایسه شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی شدید سبب افزایش معنی دار نرخ نشت الکترولیت، اسمولیت، سدیم و پرولین در برگ نهال های همه پرونانس ها شد. اگرچه پاسخ پرونانس های مختلف ازنظر عملکرد فتوسیستم یکسان نبود. به طوری که پرونانس های مربوط به ارتفاع از سطح دریای کمتر (رویشگاه باشت در استان کهگیلویه و بویراحمد و رویشگاه قائمیه در استان فارس) به دلیل سازگاری به درجه حرارت زیادتر و یا بارندگی کمتر، مقاومت و انعطاف پذیری بیشتری نسبت به تنش خشکی داشتند، بنابراین عملکرد فتوسیستم آن ها کاهش نیافت. همچنین، پرونانس چیتاب (یک رویشگاه سردسیر با خشکی کمتر در استان کهگیلویه و بویراحمد) با بستن روزنه های خود در روز و درنتیجه، کاهش عملکرد بهینه فتوسیستم و بهبود آن در تاریکی، نسبت به خشکی بردباری نشان داد. به طور کلی، می توان نتیجه گرفت که مقاومت به خشکی در نهال های بلوط ایرانی تا حدی تحت تاثیر مبدا بذر و شرایط اقلیمی است. استفاده از این نتایج در پروژه های احیا جنگل های زاگرس توصیه می شود.

پاسخ فیزیولوژیک, پاسخ زیست شیمیایی, پرونانس بذر, جنگل کاری, فلورسانس کلروفیل