اصغر فلاح - استاد، گروه جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
مهدی نادی - استادیار، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
مجتبی ایمانی - دانش آموخته دکتری، گروه جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران
سیده کوثر حمیدی - نویسنده مسئول، دانش آموخته دکتری، گروه جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

یکی از مهم ترین چالش های پژوهش های اقلیمی در ایران، عدم دسترسی به داده های اقلیمی بلندمدت است. اقلیم شناسی درختی با بررسی اثرات اقلیمی بر حلقه های رویشی سالانه درختان، امکان بازسازی دما و بارندگی دوره های گذشته را فراهم می کند. هدف اصلی این پژوهش، بازسازی داده های بارش با استفاده از پهنای دایره های سالانه درختان ارس (Juniperus polycarpos K.Koch.) در منطقه قرخود واقع در شمال غربی استان خراسان شمالی بود. پس از تهیه نمونه ها با مته سال سنج از درختان ارس و آماده سازی اولیه، پهنای دایره های سالانه توسط دستگاه LINTAB اندازه گیری شد و همخوانی زمانی آن ها با نرم افزار TSAPWIN بررسی شد. گاه شماری نهایی با استفاده از نرم افزار ARSTAN و برمبنای بازسازی وضعیت اقلیمی طی سال های ۱۸۵۰ تا ۲۰۲۰ انجام گرفت. نتایج نشان داد که پهنای دایره های سالانه ارس، تحت تاثیر نوسان های دما نبوده اند، اما مجموع بارش ماه های ژانویه (دی) تا مه (اردیبهشت)، بیشینه ضریب همبستگی مثبت و معنی دار را با رویش این درختان نشان داد. بین ماه های سال، بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار با پهنای دایره های سالانه ارس متعلق به فوریه (بهمن)، مارس (اسفند)، آوریل (فروردین) و مه (اردیبهشت) بود. طی دوره مورد مطالعه، هشت سال جزء سال های نمادین مثبت و نه سال به عنوان سال های نمادین منفی بازسازی شدند. بیشینه و کمینه بارش به ترتیب به سال های ۱۸۶۴ و ۱۹۱۷ تعلق داشت. به طورکلی، رویش درختان ارس در منطقه مورد مطالعه اغلب تحت تاثیر مشخصه بارندگی بوده است. به این صورت که با افزایش بارندگی، شرایط مناسب برای فعالیت کامبیوم ها فراهم می شود.

اقلیم شناسی درختی, پهنای دایره سالانه, تطابق زمانی, حلقه رویشی, متغیر اقلیمی