یوسف عسکری - نویسنده مسئول، استادیار، بخش تحقیقات جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یاسوج، ایران
حسن جهانبازی - دانشیار، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران
مهدی پورهاشمی - دانشیار، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

درختان بلوط (.Quercus sp) میزبان حشره ها و آفات مختلف تولیدکننده انواع گال هستند، اما اطلاعات اولیه و اساسی درمورد مقدار گال برگی آن ها، محدود و ناچیز است. پژوهش پیش رو با هدف مقایسه مقدار گال برگی بلوط ایرانی (.Q. brantii Lindl) بین جهت های مختلف تاج درختان، فرم های رویشی (دانه زاد و شاخه زاد) و دامنه های متفاوت جغرافیایی در توده های سالم و دچار زوال در استان کهگیلویه و بویراحمد انجام شد. پس از جنگل گردشی در رویشگاه های شهرستان های بویراحمد و دنا، دو قطعه نمونه یک هکتاری با آثار زوال (خشکیدگی) و دو قطعه نمونه بدون آثار زوال (شاهد) در دامنه های شمالی و جنوبی انتخاب شدند. ضمن اندازه گیری متغیرهای کمی پایه های بلوط ایرانی (قطر برابرسینه، قطر جست گروه، ارتفاع و سطح تاج) ۲۰ برگ از هر جهت جغرافیایی تاج درخت برداشت شد. در آزمایشگاه، گال ها از روی برگ های نمونه جداسازی و وزن شدند. براساس نتایج به دست آمده از مقایسه میانگین، هرچند جهت شمال تاج درختان در اغلب رویشگاه ها، مقدار گال بیشتری داشت، اما ازاین نظر بین جهت های مختلف تاج یک درخت در هر دو فرم رویشی، اختلاف معنی داری مشاهده نشد. در هر دو فرم رویشی، میانگین مجموع وزن گال برگ های نمونه در رویشگاه زوال دامنه جنوبی به طور معنی داری بیشتر از رویشگاه های دیگر بود. همچنین، مقدار گال برگ در درختان دانه زاد به طور معنی داری بیشتر از پایه های شاخه زاد به دست آمد. به نظر می رسد که عوامل اقلیمی و توپوگرافی مانند ارتفاع از سطح دریا و میانگین دمای ماهانه، نقش تعیین کننده ای در گسترش گال برگی بلوط ایرانی دارند.

ارتفاع از سطح دریا, تاج پوشش, جهت دامنه, فرم رویشی