فریدون محبی - استادیار مرکز تحقیقات آرتمیای کشور، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، ارومیه، ایران

سد ارس در سال ۱۳۵۰ در خط مرزی ایران و آذربایجان بر روی رودخانه ارس احداث شده است. این سد یکی از بزرگترین سدهای مخزنی کشور بوده و از نظر شیلاتی، تامین آب آشامیدنی و کشاورزی و تفریحی اهمیت حیاتی برای منطقه و کشور دارد. هدف از این مطالعه مروری بر آلودگیهای سد ارس و و قوع شکوفایی فیتوپلانکتونی در این اکوسیستم آب شیرین است. مهمترین منابع آلودگی سد ارس فعالیت های انسانی نظیر کشاورزی (استفاده بیش از اندازه از کود و سموم کشاورزی)، توسعه شهرها (عدم وجود سیستم تصفیه فاضلاب)، تغییرات آب و هوایی و گرم شدن کره زمین است. ورود مقادیر بالایی از فسفر و نیتروژن باعث وقوع شکوفایی جلبکهای مضر در این سد مخصوصا در فصول گرم و خشک سال می شود. سیانوباکتریهای حاصل از این شکوفایی ها علاوه بر تاثیر منفی بر طعم، بو و مزه آب و کاهش تنوع گونه ای آبزیان سد، سمومی را تولید می کنند که اثرات کشنده ای بر انسان و آبزیان دارند. گونه های جلبکی ایجاد کننده شکوفایی در سد ارس میکروسیستیس بوتریس و پزدوآنابنا لیمنتیکا هستند. پایش مستمر و مداوم کیفیت آب سد و رودخانه ارس از نظر متغیرهای فیزیکی و شیمیایی و بیولوژیکی باید در اولویت مراکز پژوهشی و سازمان های مرتبط قرار گیرد.

ارس, آلودگی, فیتوپلانکتون, شکوفایی جلبکی, سیانوباکتری