ناصر مهنا - دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
علیرضا تیموری - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
نعمت سخندان بشیر - استاد، گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

هدف: امروزه، از ویروس ها، به علت توانایی طبیعی ویروس ها در انتقال ژن و الحاق به ژنوم میزبان، به عنوان ابزاری قوی برای خاموشی ژن های درونی گیاه و انتقال ژن بیگانه به درون سلول های میزبان استفاده می شود. سیستم خاموشی ژن القاءشده توسط ویروس (VIGS) در ژنتیک گیاهی به دلیل سهولت در استفاده و صرف زمان کوتاه برای ایجاد فنوتیپ موردنظر، کاربرد زیادی دارد. در این راستا، وکتور ویروسی کروی پنهان سیب (ALSV) می تواند برای VIGS پایدار و موثر در میان طیف گسترده ای از گیاهان ازجمله آرابیدوپسیس، درختان میوه رزاسه، سولاناسه، فاباسه، کوکوربیتاسه، اسکروفولاریاسه، و چند خانواده دیگر کاربرد داشته باشد. در این تحقیق بهینه سازی تکثیر و کاریرد گسترده تر وکتور VIGS بر پایه ALSV در گیاهان باغبانی و معرفی میزبانی جدید برای این وکتور ویروسی مدنظر بوده است. مواد روش ها:برای این منظور بذور توت فرنگی وحشی (Fragaria vesca) (توده Hawaii-۴ (H۴) (PI۵۵۱۵۷۲)) و شنبلیله (Trigonella foenum-graceum) کشت شده و گیاهان حاصل برای مایه زنی مورد هدف قرار گرفتند و از گیاه کینوا (Chenopodium quinoa) به عنوان یک گیاه واسطه برای تکثیر ویروس استفاده شد. بدین منظور، پلاسمیدهای ویروسی pEALSR۱ و pEALSR۲ با دو روش کاربرد کاربوراندوم و تزریق با سرنگ به گیاه کینوا انتقال یافتند. نتایج:گیاهان کینوا بعد از ۳-۵ هفته، آلودگی به ویروس موردنظر را به صورت علائم نکروز و کلروز بروز دادند. سپس عصاره این گیاهان آلوده به ویروس استخراج شد و روی گیاهان توت فرنگی و شنبلیله مایه زنی انجام شد. در هفته پنجم بعد از مایه زنی، استخراج RNA کل از برگ های توت فرنگی و شنبلیله و کینوا و درنهایت RT-PCR انجام شد. نتایج نشان داد که قطعه موردنظر متعلق به پلاسمید pEALSR۲ به طول ۲۱۱ جفت باز بوده و با استفاده از RT-PCR انجام گرفته روی RNA استخراج شده از این گیاهان تکثیر شده است.نتیجه گیری: این موضوع نشان می دهد که این وکتور ویروسی به سلولهای گیاهان مورد بررسی وارد شده و تا حدی که با روشهای مولکولی قابل تشخیص یاشد، تکثیر شده است و بنابراین، می توان از این وکتور برای خاموشی ژن و بیش بیان ژنهای کوچک در این گیاهان استفاده نمود.

: Fragaria vesca, خاموشی ژن القاشده توسط ویروس, Trigonella foenum-graceum, کینوا, ویروس کروی پنهان سیب