معین تاند - دانشجوی دکتری، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
محمد باقر زندی - استادیار، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
محمد عبدلی - دانشجوی دکتری، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

هدف: طبق تعریف آژانس بین المللی ضد دوپینگ (WADA) ،" استفاده غیر درمانی از ژن ها و اجزای ژنی و سلولیای که موجب افزایش ظرفیت عملکرد ورزشی حیوان شوند "، دوپینگ ژنی محسوب می شوند. در گذشته، دوپینگ بیشتر با دارو های مختلفی مانند استروئید های آنابولیک آندروژنیک، کافئین، کوکائین، آمفتامین، آپومورفین، فنتانیل، باربیتورات ها و بوتازون انجام میگرفت ، اما با پیشرفت در زمینه ژن درمانی ابزار های لازم برای انجام دوپینگ ژنی به وجود آمد. هدف از بررسی حاضر معرفی انواع دوپینگ دارویی، دوپینگ ژنی، روش های تشخیص و ژن های مهم کاندیدای مورد استفاده در دوپینگ ژنی در اسب می باشد.روش های دوپینگ ژنی و تشخیص: روش های دوپینگ ژنی را می توان به طور کلی به سه دسته مختلف انتقال ژن، خاموش کردن بیان ژن و ویرایش ژن طبقه بندی کرد. روش های متعددی برای تشخیص دوپینگ ژنی ارایه شده است که به طور کلی می توان آنها را به روش های غیر مستقیم و مستقیم طبقه بندی کرد. روش های غیرمستقیم، پاسخ های بدن به دوپینگ را اندازه گیری می کنند. در روش مستقیم که به وضوح عامل دوپینگ را شناسایی می کند، هدف شناسایی مواد ژنتیکی دوپینگ، پروتئین حاصل از دوپینگ ژنی یا یک ناقل است. همه روش های تشخیص دوپینگ ژنی دارای مزایا و معایبی هستند و واضح است که تشخیص دوپینگ ژن بسیار دشوار خواهد بود. ژن های کاندیدا در دوپینگ ژنی: ژن های کاندیدایی که عمدتا در دوپینگ ژنی مورد استفاده قرار می گیرند شامل EPO، IGF۱، GH، HIF۱، PPARD، MSTN، ACTN۲، ACTN۳، VEGFA، POMC، PENK، ACE و PCK۱ هستند.نتیجه گیری: با توجه به اینکه امروزه مسابقات سوارکاری و اسب دوانی از حساسیت و اهمیت خاصی برخوردار هستند، احتمال اینکه مالکان، مربیان و سوارکاران به منظور دستیابی به پیروزی از دوپینگ استفاده کنند، افزایش می یابد. از آنجا که دوپینگ ژنی موثرتر و تشخیص آن دشوارتر از دوپینگ دارویی است، بیشتر مورد توجه متخلفان قرار می گیرد. به همین دلیل مسابقات اسب دوانی و سوارکاری با چالش جدیدی به نام دوپینگ ژنی روبرو هستند. اگر چه شواهدی از وجود استفاده دوپینگ ژنی در دسترس نیست، اما در حال حاضر فناوری لازم برای اعمال بسیاری از اشکال دوپینگ ژنی وجود دارد. موثرترین اقدام برای کنترل دوپینگ، ارائه آزمایش های دقیق تشخیص دوپینگ است. اگرچه طیف وسیعی از آزمایش های تشخیصی ارائه شده است، اما تا کنون روش رسمی و فراگیری برای تشخیص دوپینگ ژنی تعیین نشده است. برای یک برنامه موفق ضد دوپینگ علاوه بر آزمایش های تشخیصی باید به همراه آن به آموزش و نظارت و نحوه اجرای آن نیز توجه ویژ ه ای داشت.

اسب مسابقه ای , تشخیص شیمیایی, دوپینگ دارویی, دوپینگ ژنی