سعید نواب پور - دانشیار، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ، گرگان، ایران
احسان نوروزی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان،گرگان، ایران
داریوش عبادی - دانش آموخته دکتری ،گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

برنج ((Oryza sativa بخش اصلی غذای بیش از سه میلیارد نفر از جمعیت دنیاست که درنواحی مختلف کشاورزی در سطح جهان کشت می شود. درحالی که عملکرد و کیفیت آن به شدت توسط عوامل بیمارگر در معرض خطر قرار می گیرد. بلاست برنج، که به وسیله عامل بیمارگر قارچی M.oryzae ایجاد می شود مخرب ترین بیماری در برنج است. حدود ۱۰ تا ۳۰ درصد از تولید سالیانه برنج در اثر این بیماری از بین می رودپاسخ دفاعی اعمال شده بر علیه اکثر پاتوژن ها به طور عمده به وسیله سه مولکول پیام رسان، سالیسیلیک اسید، جاسمونیک اسید و اتیلن کنترل می شود. یکی از راه کارهای موثر در تولید گیاهان مقاوم، اصلاح مسیرهای ژنتیکی انتقال پیام دخیل در مکانیسم دفاعی، از طریق دستکاری ژن های کدکننده مولکول های پیام رسان مرتبط با پروتئین های دفاعی به دست می آید. برای عوامل بیماریزای همی-بیوتروفیک مثل بلاست برنج Magnaporthe oryzae هر دو مسیر سالیسیلیک اسید و جاسمونیک اسید برای مقاومت ضروری است. در این مطالعه میزان تغییر بیان ژن های OsWRKY۴۵ و OsAOS۲ دخیل در مسیرهای سیگنالی سالیسیلیک اسید و جاسمونیک اسید با استفاده از تکنیک QRT-PCR و محتوای کلروفیل در زمان های صفر، ۳۶ و۷۲ ساعت پس از آلودگی در مرحله گیاهچه ای leaf blast و خوشه دهی neck blast و همچنین صفات مربوط به اجزای مقاومت شامل تعداد لکه اسپورزا، سطح ساقه آلوده و اندازه لکه هفت روز پس از مایه زنی با جدایه IC-۲۵ قارچ M.oryzae در مرحله خوشه دهی مورد بررسی قرارگرفت. ارقام مورد مطالعه شامل واریته پویا (مقاوم به بلاست) که با استفاده از روش القاء موتاسیون در واریته موسی طارم(حساس به بلاست) ایجاد شده که دارای زمینه ژنتیکی یکسان، و پاسخ متفاوت نسبت به بیماری را دارند. ارزیابی اجزای مقاومت نشان داد که واریته پویا متحمل و واریته موسی طارم حساس به قارچ در هر دو مرحله گیاهچه ای و خوشه دهی بودند. بر اساس نتایج مقاومت پس از مایه زنی با جدایه IC-۲۵ قارچ M.oryzae، واریته پویا دارای تیپ آلودگی مقاوم و واریته موسی طارم حساس بود. نتایج بیان ژن ها پس از القای بیماری نشان داد که واریته پویا در بیان ژن های osAOS۲ و osWRKY۴۵ افزایش معنی داری نسبت به واریته موسی طارم داشته است. از محتوای کلروفیل با گذشت زمان پس از مایه زنی کاسته شد، که شدت وسرعت این کاهش در واریته پویا نسبت به موسی طارم بیشتر بود. نتایج ارزیابی بیان ژن حاکی از افزایش بیان ژن های مورد مطال عه پس از مایه زنی در هر دو رقم با الگوی متفاوت بود، اما افزایش بیان در واریته پویا نسبت به واریته موسی طارم به مقدار بیشتر و در ساعات اولیه آلودگی بوقوع پیوست

اسید جاسمونیک, اسید سالیسیلیک, بلاست برنج, OsWRKY۴۵, OsAOS۲