محمد کار آموز - University of Tehran
آزاده احمدی - Isfahan University of Technology, Iran
مسعود طاهریون - University of Tehran

یکی از مهم­ترین اهداف احداث سدها، تامین نیازهای آبی پایین دست حوزه ی آبخیز با کمیت و کیفیت مطلوب است. بروز پدیده­ی تغذیه گرایی در مخزن ناشی از بار مواد مغذی حوزه­ی آبخیز بالا دست موجب کاهش کیفیت آب مخزن می شود. از سوی دیگر، کاهش بار مواد مغذی حوزه­ی آبخیز در راستای تضمین سطح مطلوب کیفیت آب مخزن می تواند موجب کاهش رواناب ورودی به مخزن سد شود که ممکن است اهداف کمی تامین نیاز آبی پایین دست سد را به مخاطره بیندازد. در این مقاله، از مدل شبیه سازی حوزه­ی آبخیز SWAT برای ارزیابی اثرات اجرای بهترین راهکارهای مدیریتی در کاهش بار فسفر ورودی و کاهش تغذیه گرایی مخزن سد ستارخان در حوزه­ی آبخیز رودخانه­ی اهر چای در استان آذربایجان شرقی به همراه تامین نیاز آبی پایین دست با کمینه سازی هزینه های اجرایی استفاده شده است. بمنظور ارزیابی اثرات بهترین راهکارهای مدیریتی، سناریوهای گوناگون در قالب ترکیب گزینه های گوناگون در حوزه ی آبخیز تعریف شده است. میزان بار آلودگی فسفر کل ورودی به مخزن در سناریوهای گوناگون شبیه سازی شده و اثر این بار به وسیله­ی مدل چاپرا در مخزن سد تخمین زده می شود. بررسی تامین نیازهای پایین دست با توجه به رواناب ورودی شبیه سازی شده به مخزن از مدل قوانین محدود کننده برای بهره برداری مخزن، استفاده شده است. سناریوهای گوناگون توسعه داده شده با توجه به هزینه های اجرایی، اطمینان پذیری تامین نیاز آبی و شاخص غلظت فسفر کل در مخزن ارزیابی و رتبه بندی شده اند.

Watershed, Eutrophication, Watershed Management, SWAT Model and Reservoir Operation, حوزه ی آبخیز، تغذیه گرایی، آبخیزداری، مدل SWAT و بهره برداری از مخزن