فرحناز عزیزی - دکتری هیدروژئولوژی، نویسنده مسئول
اصغر اصغری مقدم - استاد هیدروژئولوژی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
امیرحسین ناظمی - استاد هیدروژئولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

حفاظت کمی و کیفی و جلوگیری از آلوده شدن منابع آب، بسیار اهمیت دارد. یکی از عوامل آلوده کننده آب، عناصری است که بدلیل داشتن ثبات شیمیایی و قدرت تجمع پذیری در بدن موجودات زنده، مقادیر بیش از حد مجاز آن­ها باعث ایجاد بیماری­های مختلف می ­شود. این تحقیق با هدف بررسی هیدروشیمی آبخوان دشت ملکان، اندازه ­گیری غلظت عناصر کمیاب، آلودگی ­های موجود و عوامل موثر بر آن­ ها در منابع آب آشامیدنی بر اساس استاندارد­های سازمان جهانی بهداشت  و استاندارد آب آشامیدنی ایران انجام شده است. در این راستا، ۴۱ نمونه، از منابع آب زیرزمینی تهیه و مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفته است. حضور عناصر اصلی در غلظت های بالا، موجب افزایش هدایت الکتریکی در مسیر جریان آب زیرزمینی به ویژه در بخش­ های غرب و شمال­ غرب  محدوده مورد مطالعه است و کیفیت آب از مناطق تغذیه به سمت مناطق انتهایی دشت کاهش داشته است. نتایج نشان داد، غلظت فلزات سنگین از جمله روی، کروم، منگنز، آهن و آلومینیوم در همه نمونه ­ها کمتر از حد استاندارد است. آلودگی آرسنیک در بخش شمال ­غربی آبخوان، حاصل فرایند تغلیظ به صورت تبخیری است. در کلیه نمونه ­ها میزان یون فلوئورکمتر از حداکثر غلظت مجاز توصیه شده­ سازمان جهانی بهداشت و استاندارد آب آشامیدنی ایران است. همچنین، نتایج حاکی از تاثیر فعالیت ­های انسانی از طریق افزایش یون نیترات و بور بر کیفیت آب­زیرزمینی دشت ملکان است. بر اساس نتایج حاصل عواملی از جمله تبادل یونی، شسته شدن املاح از لایه ­های رسی_نمکی، فعالیت­ های انسانی و تبخیر از منابع آب­زیرزمینی انتهای دشت می ­تواند از عوامل کاهش کیفیت آب در بخش شمال غربی باشند.

آب زیرزمینی, آلاینده ها, فلزات سنگین, ارزیابی محیط زیستی