لیلی گلچین - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی- دانشکده کشاورزی- دانشگاه زنجان-زنجان- ایران
افشین توکلی - گروه تولید و ژنتیک گیاهی - دانشکده کشاورزی -دانشگاه زنجان-زنجان-ایران
وحیده قهرمانپور - گروه تولید و ژنتیک گیاهی- دانشکده کشاورزی- دانشگاه زنجان-زنجان- ایران
سهیلا زرین قلمی - گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی- دانشکده کشاورزی- دانشگاه زنجان- زنجان- ایران

به منظور بررسی اثرات کم ­آبیاری و تاریخ کاشت بر ویژگی­های کیفی روغن و اسیدهای چرب ارقام گلرنگ، پژوهشی به ‍صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان در سال زراعی ۹۴–۱۳۹۳ اجرا شد. در این پژوهش سطوح آبیاری شامل آبیاری مطلوب و کم ­آبیاری (۵۰ درصد نیاز آبی) در کرت­های اصلی قرارگرفتند و ترکیب تاریخ کاشت (۲۰ اسفند و ۲۰ فروردین) و سه رقم گلرنگ بهاره (گلدشت، صفه و سینا) به­صورت فاکتوریل در کرت­های فرعی قرار گرفتند. تنش خشکی و تاخیر در کاشت باعث کاهش محتوی کلروفیل، عملکرد دانه و محتوی روغن شد. نتایج نشان داد که کم ­آبیاری باعث کاهش عملکرد دانه و محتوی روغن شد. تاخیر تاریخ کاشت نیز سبب کاهش عملکرد دانه شد. بیشترین عملکرد دانه در شرایط آبیاری مطلوب و در تاریخ­های کاشت بیستم اسفند (۲۰۳۶ کیلوگرم در هکتار) و کمترین عملکرد دانه در شرایط کم­آبیاری و تاریخ کاشت دوم (۴/۱۶۷۵ کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. در بین ارقام مورد مطالعه، بیشترین عملکرد دانه (۹۱/۱۹۸۶ کیلوگرم در هکتار) از رقم صفه حاصل شد. با تاخیر در کاشت و کاهش آبیاری، عدد یدی کاهش یافته و عدد اسیدی نیز افزایش یافت. در بین اسیدهای چرب، محتوی لینولئیک و لینولنیک­اسید در اثر کم­ آبیاری و تاخیر در کاشت کاهش یافت و میزان اسیدهای چرب اولئیک و استئاریک­اسید در تاریخ کاشت دوم بیشترین مقدار را داشتند؛ در­حالی­که پالمتیک­اسید در تاریخ کاشت اول بالاترین میزان را داشت. بنابراین، برای به­دست­آوردن بالاترین میزان عملکرد و بالاترین کیفیت روغن رقم صفه، آبیاری کامل و تاریخ کاشت زودهنگام به­ علت آبیاری کمتر توصیه می­شود.

ترکیب اسیدهای چرب, تنش خشکی, کیفیت روغن, گلرنگ, محتوی کلروفیل