رضا هاشمی شیری - Ph.D. student of Monetary Economics, Department of Economics, Abarkouh Branch, Islamic Azad University, Abarkouh, Iran
محمد علی دهقان تفتی - Assistant Professor, Department of Economics, Yazd Branch, Islamic Azad University, Yazd, Iran
عباس علوی راد - Associate Professor, Department of Economics, Yazd Branch, Islamic Azad University, Yazd, Iran
محمدحسین غفوری - Ph.D. student of Health Economics, Department of Health Economics, School of Health Management & Information Sciences, Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran

زمینه و هدف: شواهد اقتصاد ایران نشان می دهد بسیاری از متغیرهای اقتصادی ازجمله هزینه های بهداشت و درمان خانوارها می تواند تحت تاثیر شوک های ارزی قرار گیرد. بر اساس مطالعات پیشین افزایش نرخ ارز از دو کانال افزایش عمومی قیمت ها و همچنین افزایش قیمت داروها و لوازم پزشکی وارداتی، هزینه های بهداشت و درمان را افزایش می دهد. در این مطالعه اثرات نامتقارن نرخ ارز غیر رسمی بر هزینه های بهداشت و درمان خانوارهای شهری در ایران مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است. روش پژوهش: مطالعه کاربردی حاضر با استفاده از داده های سری زمانی به بررسی اثرات کوتاه مدت و بلند مدت شوک های مثبت و منفی نرخ ارز غیر رسمی، تولید ناخالص داخلی و انتشار گاز CO۲ بر هزینه های بهداشت و درمان خانوار های شهری در دوره زمانی ۱۳۹۸-۱۳۵۰ پرداخته است. داده ها از پایگاه اطلاعاتی مرکز آمار و بانک مرکزی جمع آوری گردید. جهت بررسی مانایی داده ها از آزمون فیلپس-پرون و دیکی فولر تعمیم یافته و برای بررسی ثبات ضرایب از آزمون های مجموع تجمعی و مجموع مجذور تجمعی استفاده شد. جهت بررسی پویایی کوتاه مدت و تعدیل به سمت بلندمدت تخمین الگوی تصحیح خطا اجرا شد. مدل رگرسیونی با استفاده از روش خود رگرسیونی با وقفه های توزیعی غیرخطی و با استفاده از نرم افزار Eviews ۱۲ تخمین زده شد. پس از تخمین آزمون های تشخیصی شامل آزمون والد، نرمالیتی، ناهسمانی واریانس و خودهمبستگی اجرا شد. یافته ها: نتایج نشان داد افزایش نرخ ارز در کوتاه مدت و بلند مدت اثر مثبت و معنی داری بر هزینه های بهداشت و درمان دارد و کاهش آن اثر معنی داری ندارد. به این ترتیب اثر شوک های ارزی نامتقارن بود. بر این اساس، ۱ درصد افزایش نرخ ارز غیررسمی، موجب افزایش ۰/۲۳۷درصدی هزینه های بهداشت و درمان خانوارها در کوتاه مدت و ۰/۵۵درصدی در بلند مدت شده است. علاوه بر این، ۱ درصد افزایش تولید ناخالص داخلی منجر به ۰/۴۹درصد افزایش در هزینه های بهداشت و درمان خانوارها در کوتاه مدت و ۱/۵۷درصد افزایش در بلندمدت شده است. درنهایت، ۱ درصد افزایش انتشار  CO۲ منجر به ۱/۴۹درصد افزایش در هزینه های بهداشت و درمان خانوارها در بلندمدت شده است. نتیجه گیری: بر اساس نتایج، پیشنهاد می شود پس از شوک های افزایشی ارز و کاهش های احتمالی بعدی، به دلیل ماندگاری اثرات شوک ها تا ۳ سال، سیاست های حمایتی برای تامین هزینه های بهداشت و درمان، به ویژه دهک های کم درآمد متوقف نشود.

Household health expenditures, Unofficial exchange rate, Asymmetric effects, Nonlinear Autoregressive Distributed Lag (NARDL), هزینه بهداشت و درمان خانوارها, نرخ ارز غیر رسمی, اثر نامتقارن, روش خود رگرسیونی با وقفه های توزیعی غیر خطی