R. S. Wójcikowski - Associate Professor, Department of Archeology, Institute of Archeology of the Jagiellonian University, Kraków, Poland

ایران یکی از قدیمی ترین کشورهایی است که به ضرب سکه اقدام نموده است و قدمت ضرب سکه در آن به دوره هخامنشیان می رسد. از آنجاکه سکه ها از فلزات ضرب شده اند، بیشتر آن ها تا امروز برای ما باقی مانده اند و اطلاعات فراوانی در زمینه های هنری، فرهنگی، دینی و اجتماعی در اختیار قرار می دهند؛ درواقع سکه ها اسنادی هستند که با دارا بودن تاریخ و محل ضرب، نام و القاب سلاطین، کمک شایانی در پژوهش های باستان شناسی و تاریخی در اختیار محققین قرار می دهند. در گذشته، سکه شناسی زیرمجموعه علم باستان شناسی قرار داشت، ولی امروزه علمی مستقل است که علاوه بر تبیین و توضیح تاریخ سیاسی، در زمینه های تاریخ هنر و تاریخ عقاید اقتصادی و اجتماعی نیز کمک شایانی می کند. سکه های مفرغی آنتیخوس سوم با تاریخ لشکرکشی بزرگ وی به شرق با ضرابخانه همدان شناخته می شوند؛ هرچند برروی سکه های وی، شاه دیهیم دار دیده می شود، اما بر پشت سکه، مادیان و کره اسبی مشاهده می شود. آنچه که مسلم است، آن چنان نقوشی متنوعی در سکه های سلوکی دیده نشده، اما در هنر هخامنشی به یاری مهرها قابل فهم اند. براین مبنی، پرسش پژوهش حاضر مطرح می شود که، دلیل حضور تصویر مادیان و کره اسب بر پشت سکه مذکور چیست؟ براساس پرسش مطرح شده، فرضیه پژوهش را نیز چنین می توان عنوان کرد که، درحقیقت آنتیخوس سوم با بهره گیری و جایگزینی این نقوش، تلاش کرده تا خود را شاه مشروع ایران به تصویر بکشاند و پیدایش نقوش این گونه اسبان برروی سکه های آنتیخوس سوم، به موضوع حضور و نقش سوارکاران مادی در لشکر شاهی نیز اشاره داشته است. پژوهش حاضر دارای نظام کیفی و راهبردی است و بر اساس هدف های بنیادی صورت گرفته و ازنظر روش، تاریخی است. روش یافته اندوزی داده ها به شیوه کتابخانه ای صورت گرفته است؛ در این شیوه به بررسی و مطالعه نمونه های موردنظر پرداخته شده است. این نوشتار تحلیلی-توصیفی و به صورت مقایسه نقوش موردنظر با دیگر یافته های هنری برای نتیجه مطلوب انجام شده است. مستندات تصویری تهیه شده از نقش ها با نگاهی مقایسه ای و تطبیقی با دیگر یافته ها مورد بررسی قرار گرفته تا علاوه بر حفظ و شناسایی این آثار، گامی برای شناخت بیشتر و موثر این اثر برداشته شود.

Antiochus III, Coins, Horse Motives, Grazing Horse and a Mare, Iran, Greece., آنتیخوس سوم, سکه, نقوش اسب, مادیان و کره اسب, ایران, هلن.