ملیحه قورچی - دانشجوی دکتری زمین شناسی اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد
محمد حسن کریم پور - گروه پژوهشی اکتشاف ذخایر معدنی شرق ایران، دانشگاه فردوسی مشهد
خسرو ابراهیمی - گروه پژوهشی اکتشاف ذخایر معدنی شرق ایران، دانشگاه فردوسی مشهد

محدوده مورد مطالعه جزئی از کمربند ولکانوپلوتونیکی جنوب سبزوار است و از نظر ساختاری بخشی از پهنه ایران مرکزی محسوب میشود. طیف ترکیبی سنگهای آتشفشانی منطقه شامل بازالت، آندزیت، هورنبلند آندزیت، کوارتزآندزیت و داسیت است. بررسی کانیشناسی و پتروگرافی نشان می- دهد که غالب واحدها بافت پورفیری و گلومروپورفیری نشان میدهند. تودههای نفوذی و ساب ولکانیک شامل مونزودیوریت پورفیری، کوارتز دیوریت پورفیری، کوارتز مونزودیوریت پورفیری، کوارتزمونزونیت - پورفیری و هورنبلند کوارتز مونزودیوریت پورفیری است. تودههای نفوذی و ساب ولکانیک به عنوان منشأ سیالات گرمابی، سبب دگرسانی سنگها شده و همزمان با آن، کانیسازی فلزی اولیه شامل پیریت، کالکوپیریت، آرسنوپیریت، اسفالریت، گالن و مگنتیت به وجود آمده است. منطقه هلاکآباد بر اثر هجوم محلولهای هیدروترمالی دگرسانی شدیدی نشان میدهد. دگرسانیهای آرژیلیک، آرژیلیک پیشرفته، سیلیسی و پروپلیتیک در بخشهای مختلف کمربند کانیسازی سبزوار و بویژه منطقه هلاکاباد نمایان است. وجود گسلها و شکستگیهای مشخص از ویژگیهای این محدوده است که نقش مهم و اساسی در هدایت محلولهای گرمابی داشتهاند. دگرسانی در منطقه هلاکآباد بصورت یک نوار با راستای شمال غربی-جنوب شرقی به طول بیشتر از ١٠ کیلومتر در شدتهای مختلف دیده میشود. ویژگی شاخص کانیزایی منطقه وجود کانی پیریت با درصد بالا است که سیستم کانیزایی را مشابه گروه سیستمهای سولفید بالا تا متوسط قرار میدهد. با توجه به حضور آوارتز، آلونیت، آائولینیت، پیروفیلیت، باریت و دیاسپور و آانههای پیریت، آالکوپیریت، آرسنوپیریت، اسفالریت، گالن منطقه هلاک- آباد در گروه ذخایر سولفید بالا قرار میگیرد. همراهی با سنگهای آتشفشانی و تودههای نفوذی کم- ژرفا، حضور کانیهاى حرارت بالایى همچون پیروفیلیت و دیاسپور و نیز توسعه این دگرسانى در عمق و حضور سیلیس با بافتهای شاخص پرشدگی فضاهای خالی و رگچهای نشانگر یک محیط اپیترمال است آه در آن آانیسازی سولفیداسیون بالا انجام گرفته است. منطقه هلاکآباد در بخش میانی کمربند سبزوار قرار گرفته است. در سمت راست این کانسار منطقه معدنی ارغش قرار دارد که مطالعات اولیه نشان دهنده کانیسازی اپیترمال طلا-آنتیموان نوع سولفید پایین است. کانسارهای گندی، ابوالحسنی، دارستان و باغو در سمت چپ کانسار فوق قرار گرفته و از نوع کانسارهای اپی ترمال طلا سولفید بالا محسوب میشوند. شناخت نوع کانی سازی کانسار هلاکاباد میتواند ارتباط بخش شرقی و غربی کمربند کانی سازی سبزوار را مشخص نماید.

سبزوار، هلاکآباد، ششتمد، اپیترمال، سولفید بالا