زهرا منصوریان - کارشناس ارشد آلودگی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و کویر شناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
فرهاد نژاد کورکی - دانشیار، گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و کویر شناسی، دانشگاه یزد، یزد، ایران. (مسوول مکاتبات)

زمینه و هدف: صنعت فولاد نقش اساسی در اقتصاد ملی و رفاه جوامع دارد و لذا توسعه این صنعت، عاملی اثربخش در توسعه سایر بخش های اقتصادی، صنعتی، علمی و اجتماعی کشور به شمار می­رود. از طرفی، مکان­یابی­های غلط و بارگذاری بیش از حد در صنعت فولاد، منجر به ایجاد مشکلات محیط­زیستی توسط این صنعت شده است. جهت وزش بادها و شرایط تلاطمی و شارهای درون جو مجاور سطح زمین از مهم ترین عوامل جوی موثر در الگوی پراکنش و پخش انواع آلاینده های هوا پس از خروج از منابع انتشارات آن هاست. هدف از این مطالعه مدل­سازی پخش آلودگی هوای کارخانه فولاد و تعیین نقاط بیشینه غلظت ناشی از کارخانه در شرایط وزش باد غالب می­باشد. روش بررسی: در این رابطه با استفاده از داده­های هواشناسی یک دوره ۵ ساله از ایستگاه هواشناسی سینوپتیک نزدیک به منطقه مورد مطالعه، شرایط وزش بادهای غالب منطقه، گلباد سالیانه و فصلی توسط نرم افزار AERMET مدل­سازی شد. سنجش پارامترها و آلاینده­های خروجی از دودکش، میزان ذرات معلق به عنوان مهم-ترین آلاینده در منطقه نمونه برداری شده و سپس به کمک مدل AERMOD، مدل­سازی پخش و پراکنش ذرات در مناطق و مراکز جمعیتی اطراف محدوده کارخانه فولاد شهرستان اردکان در دو بازه زمانی ۲۴ ساعته و ۶ روزه تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان می­دهد بادهای غالب در این منطقه در جهت شمال، شمال غربی و جنوب شرقی هستند و بیش­ترین مقادیر آلودگی مربوط به فواصل ۵۰۰۰ تا۲۰۰۰۰ متری از محل دودکش­ها و در راستای شمال و شمال غربی می­باشد که هم جهت با باد غالب منطقه هستند. هم­چنین مقدار آلودگی در هوای منطقه ناشی از خروجی های دودکش کارخانه در مقیاس زمانی ۲۴ ساعته پایین­تر از حد استاندارد هوای پاک است. بحث و نتیجه گیری: در این مطالعه، میزان کارایی مدل AERMOD در مدیریت و کنترل بهتر آلاینده های هوا و کاهش اثرات سوء بر محیط زیست بررسی شده و راهکارهای مناسب برای کنترل و کاهش آلودگی های حاصل از کارخانه و افزایش کیفیت هوای منطقه ارایه می­شود.

AERMOD, آلودگی هوا, ذرات معلق, کارخانه فولاد, باد غالب