فرشاد کیوان بهجو - استاد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
فرشید آقایاری - کارشناسی ارشد جنگلشناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
سجاد قنبری - دانشیار، گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر، دانشگاه تبریز، اهر، ایران. (مسوول مکاتبات)

زمینه و هدف: ضایعات چوبی درشت در اکثر اکوسیستم های جنگلی وجود دارد. این ضایعات چوبی علاوه بر استفاده های تجاری، فرصت زیست را برای موجودات زنده فراهم می کند؛ بنابراین وجود آن در اکوسیستم جنگل امکان جلوگیری از انقراض گونه ها را مهیا می کند. در ایران، از این ضایعات چوبی به عنوان منبعی جهت رفع نیاز چوبی به دلیل کمبود منابع چوب استفاده می شود. هدف از تحقیق بررسی میزان و تراکم ضایعات چوبی درشت، در سه کلاسه شیب کم (صفر تا ۲۰ درصد)، متوسط (۲۰ تا ۴۰ درصد) و شیب زیاد (۴۰ درصد به بالا) و نوع مدیریت در جنگل­های غرب استان گیلان می­باشد. روش بررسی: مطالعه حاضر در سه پارسل مدیریت شده و سه پارسل مدیریت نشده انجام شد. نمونه­برداری با استفاده از خط نمونه­ها انجام شد. متغیرهای اندازه گیری شده (شامل قطر و طول قطعه­های چوبی در شیب­های کم، متوسط و زیاد) با استفاده از روش تجزیه واریانس با یکدیگر مقایسه شدند تا مشخص گردد بین کدام تیمارها اختلاف آماری معنی­داری وجود دارد. یافته ها: نتایج نشان داد که با افزایش شیب زمین، میزان و تراکم ضایعات چوبی درشت نیز افزایش می یابد. میانگین میزان حجم ضایعات چوبی درشت در شیب کم، متوسط و زیاد به ترتیب برابر با ۶۵/۲، ۱۳/۳ و ۵۴/۵ مترمکعب در هکتار است. نتایج حاصل از تجزیه واریانس میزان ضایعات چوبی درشت در سه تیمار با شیب های کم، متوسط و زیاد نشان داد که میزان ضایعات در بین شیب­های مختلف مورد مطالعه اختلاف معنی­داری دارند. همچنین میانگین تراکم ضایعات چوبی درشت در شیب کم، متوسط و زیاد به ترتیب برابر با ۸۶۹، ۸۵۲ و ۲۱۷۶ تعداد در هکتار است. افزایش شیب باعث بیشتر شدن میزان و تراکم ضایعات چوبی درشت در جنگل می شود. میزان ضایعات چوبی در کلاسه شیب کم در دو وضعیت مدیریتی تقریبا یکسان می­باشد. میزان و تراکم ضایعات چوبی درشت در جنگل مدیریت شده بیشتر از جنگل مدیریت نشده بود. درصد کیفیت ضایعات چوبی درشت با پوسیدگی درجه یک در جنگل مدیریت شده بیشتر از جنگل مدیریت نشده بود. بحث و نتیجه گیری: این مطالعه می­تواند از مناطقی که وضعیت شیب و مدیریت مشابه با منطقه مورد نظر در این تحقیق دارند، یک میانگینی ارائه نماید تا بتوان یک برآوردی از میزان ضایعات موجود در منطقه داشت. آگاهی از میزان ضایعات چوبی به برنامه­ریزان و تصمیم­گیران در جهت مدیریت بهینه این ضایعات کمک خواهد کرد.

شیب زمین, جنگل چفرود, مدیریت